Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΙΣ

   

    Μιὰ ἐπίπονος πορεία πρὸς τὴ Δύση

Διαφόρου βαθμοῦ αἱματηρὲς λαϊκὲς ἐξεγέρσεις κατὰ  μακροχρονίων αὐταρχικῶν καθεστώτων ἐσημειώθησαν  ἀπὸ  τοῦ ’Ιανουαρίου 2011  εἰς 6 ἐκ τῶν συνολικῶς 18 ἀραβικῶν χωρῶν μὲ ἀντικείμενο τὸν ἐκδημοκρατισμὸν ἢ τὴν  ἱκανοποίησιν ἄλλων  ζωτικῶν αἰτημάτων.

Ὁ τύπος  καὶ οἱ πολιτικοὶ ἀναλυταὶ ἐχαρακτήρισαν  αἰσιοδόξως  τὶς ἐξεγέρσεις  ὡς Ἀραβικὴν Ἄνοιξη  ὑποτιθεμένως  θεωροῦντες τὴν μακρᾶν πολιτικὴ στασιμότητα τῶν Ἀράβων ὡς ἕνα εἶδος  χειμῶνος.  Ὁ χαρακτηρισμὸς ὅμως αὐτὸς ἀπεδείχθη ἐσπευσμένος, διότι τρεῖς  τουλάχιστον ἐξεγέρσεις  ( στὴν Αἴγυπτο, τὴν Λιβύη καὶ τὴν Συρία)  ἔλαβαν  ἐν τῷ  μεταξὺ μίαν ἀπρόβλεπτη καὶ δραματικὴ τροπή, εἰς  τρόπον ὥστε  τὰ προηγούμενα  καθεστῶτα πιθανῶς  νὰ  φαίνωνται  τώρα προτιμητέα εἰς ἕνα τμῆμα  τοῦ πληθυσμοῦ των. Ὁ λόγος  εἶναι  ἡ θεοκρατικὴ καὶ δογματικὴ δομὴ τῶν ἀραβικῶν  κοινωνιῶν,μὲ  ἐπακόλουθον αὐτὲς  νὰ εἶναι  λίγο πρόσφορες  σὲ  βαθεῖες ἀλλαγές,  οἱ ὁποῖες θὰ τὶς  προσήρμοζαν πρὸς τὴν σύγχρονη πραγματικότητα.

     Ἐπιχειρῶ μιὰν ἀνάλυση τῆς καταστάσεως  ποὺ ἔχει διαμορφωθῆ στὸν  ἀραβικὸ πολιτικὸ χώρο  μιὰ 3ετία πλέον  μετὰ τὴν ἈραβικήνΑνοιξη, θεωρῶν αὐτὴν ὡς τὴν ἀπαρχὴν μιᾶς  νέας  φάσεως τῆς Ἀραβικῆς Αφυπνίσεως, ὅπως  ἀποκαλῶ  μιάν  μακροπρόθεσμη καὶ ἐπίπονη πορεία τῶν Ἀράβων  προκειμένου νὰ συμβαδίσουν μὲ τὴν  Δύση.

                             Η ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΙΣ 

Οἱ Ἄραβες, σήμερα 370 ἑκατομ.,ἔχουν  ζήσει  ἐπὶ 6 αἰῶνας, δηλαδὴ  ἀπὸ τῆς  Ἀναγεννήσεως, μακρᾶν τῆς Εὐρώπης πολιτικῶς καὶ πολιτιστικῶς,  παρ’ ὅτι  εὑρίσκονται πλησιέστατα πρὸς αὐτὴν γεωγραφικῶς. Αἰτία  εἶναι ἡ θρησκεία των, τὸ ἰσλάμ, τὸ ὁποῖον  ἐλέγχει σὲ μεγάλο βαθμὸ- παλαιότερα μεγαλύτερο, τώρα μικρότερο- τὸν βίο τῶν+ στοὺς κοινωνικό,πνευματικὸ καὶ πολιτικὸ τομεῖς. Ἀλλὰ ἐνῶ ἡ Εὐρώπη διεμόρφωνε  τὸν Δυτικόν  πολιτισμό,  διοχετεύοντάς τον  καὶ εἰς ἄλλες ἠπείρους ( στὴν Ἀμερική, στὴν Αὐστραλία, ὀλιγώτερο στὴν Ἀφρικὴ καὶ τὴν Ἀσία), οἱ  Ἄραβες παρέμεναν ἀποκλεισμένοι ἀπὸ αὐτὸν καὶ τοὺς  φιλελευθέρους- ἂν καὶ ἐπιλεκτικῶς ἐφαρμοζομένους-  θεσμούς του.  Βεβαίως οἱ Ἄραβες  εἶχαν συμβάλει στὴν δημιουργίαν  αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ, τροφοδοτώντας ἐν τῷ μεταξὺ πολιτιστικῶς τὴν Εὐρώπη ἡ ὁποία κατὰ τὸν Μεσαίωνα διήρχετο ἓνα εἶδος  « σκοτεινῆς  περιόδου».

Οἱ Ἄραβες εἶχαν συνεισφέρει  στὴν Εὐρώπη ηὐξημένες  ἐπιστημονικὲς γνώσεις ( ἀστρονομίας, ἰατρικῆς, μαθηματικῶν, φυσικῆς, χημείας), τὶς ὁποῖες εἶχαν ἀντλήσει ἀπὸ  ἀρχαίους  Ἕλληνας συγγραφεῖς μέσω μεταφράσεων ἔργων  των  στὴν ἀραβικὴ γλώσσα

καὶ  ἐξ αὐτῆς στὴν λατινική. Οἱ Ἄραβες εἶχαν ἐπίσης  κάνει

       + Ἀράβων

                                                   2

γνωστοὺς  στὴν Εὐρώπη  ἀρχαίους Ἕλληνας  φιλοσόφους (Ἀριστοτέλη, Πλάτωνα, Πλωτῖνο καὶ ἄλλους) μέσω παρομοιων  μεταφράσεων τῶν ἔργων των. Οἱ Ἄραβες  εἶχαν ἐπίσης  ἀνεγείρει στὴν Εὐρώπη, στὴν Ἱσπανία, μοναδικῆς τέχνης  ἀρχιτεκτονήματα. Ἀλλὰ  ἡ συνεχὴς  πρόοδος τῶν Εὐρωπαίων εἰς ὅλα τα πεδία ( κοινωνικό, πνευματικό, πολεμικό, τεχνολογικὸ) ἀπέφερεν εἰς αὐτοὺς μιὰ  σαφῆ ὑπεροχὴν ἔναντί  των Ἀράβων, οἱ ὁποῖοι, ἀπὸ τοῦ 17ου αἰῶνος εὑρίσκοντο ὑπὸ τουρκικὴ κυριαρχία.

Ἡ ὑπεροχὴ ὅμως αὐτὴ  ἀπέβη συντριπτική, ἀφ’ ὅτου οἱ  Εὐρωπαῖοι  ἄρχισαν  νὰ καταλαμβάνουν ἀνὰ τὸν κόσμο  ξένα ἐδάφη, ἀπὸ  τοῦ 19ου αἰῶνος καὶ ἀραβικά, διατηρώντας αὐτὰ ὑπὸ διάφορες μορφὲς ὑποτελείας.

Ὅλα αὐτά, ἰδίως ἡ ταπεινωτικὴ  ἐπαφή των μὲ τὴν Εὐρώπη, ἐδημιούργησαν στοὺς Ἄραβας ἕνα ὑπαρξιακὸ προβληματισμὸ εἰς  ὅτι ἀφεώρα τὴν  ὑστέρησή των  ἔναντι των Εὐρωπαίων  καὶ τῆς Δυσεωςγενικώτερα.

 Ἀποτέλσμα ἦτο ἡ ἐμφάνησις, κατὰ τὰ τέλη τοῦ 19ου καὶ ἀρχὰς τοῦ 20ου αἰώνων, διαφόρων ἀνανεωτικῶν καὶ μεταρρυθμιστικὼν κινημάτων κοινωνικοῦ καὶ πνευματικοῦ περιεχομένου μὲ συνισταμένη τὴν ἀμφισβήτηση τῆς καταλυτικῆς ἐπιρροῆς τοῦ ἰσλὰμ ἐπὶ τῶν Ἀράβων. Τὰ κινήματα αὐτὰ εἶχαν ὡς  συνθημα τὴν « ἔγερση» ( nahda) ἢ

« ἐπανάσταση» (thawra), προωθοῦντο ὑπὸ  διαπρεπῶν διανοουμένων(κυρίως τῆς Αἰγύπτου καὶ τῆς Τυνησίας), καὶ ἦσαν δυὸ εἰδῶν. Τὸ ἕνα, συντηρητικό, ἀπέδιδε τὴν ὑστέρηση τῶν Ἀράβων στὴν  διαστροφὴ καὶ παρερμηνεία τὶς ὁποῖες εἶχεν ὑποστῆ τὸ Κοράνι, τὸ ἄλλο,ριζοσπαστικό, υἱοθετοῦσε φολελευθέρους Δυτικοὺς θεσμοὺς (χωρισμὸς θρησκείας καὶ ἐξουσίας, κοσμικὸ καὶ κοινοβουλευτικὸ κράτος).

   Αὐτὴ  ἦτο, ἐν  συνόψει, ἡ πρώτη φάσις τῆς Ἀραβικῆς  Ἀφυπνίσεως, ἡ ὁποία ὅμως οὐδὲν ἀπέφερε, δεδομένου ὅτι  οἱ Ἄραβες εὑρίσκοντο μέχρι τῶν μέσων του 20ου  αἰῶνος ὑπὸ  εὐρωπαϊκὴ κυριαρχία, οἱ δὲ  ἀνατολικὲς περιοχὲς των ὑπὸ  τουρκικὴ κυριαρχία, μέχρι τοῦ τέλους τοῦ  Α΄παγκοσμίου  πολέμου (1918). Δὲν κατέστη ὅμως δυνατὸν νὰ συνεχισθῆ ἡ πορεία πρὸς τὴν Δύση, διότι  ἡ ἐξουσία τῶν ἀνεξαρτήτων πλέον  ἀραβικῶν χωρῶν ἀκολούθως περιῆλθε, ἑξαιρέσει τοῦ Λιβάνου, σὲ δικτατορικὰ καθεστῶτα ὑπὸ στρατιωτικοὺς ἢ κληρονομικὲς μοναρχίες.

   Ἐξ ἄλλου, οἱ διεθνεῖς σχέσεις, κατὰ  τὸ 2ον  ἥμισύ του 20ου  αἰῶνος, ἐμονοπωλήθησαν ὑπὸ τοῦ « ψυχροῦ πολέμου» μεταξὺ ΗΠΑ καὶ Σοβιετικῆς Ἑνώσεως  μὲ συμμετοχὴ καὶ τῶν  συμμάχων των. Οἱ Ἄραβες  ἐνεπλάκησαν εἰς αὐτὸν τὸν πόλεμον ὄχι ὡς σύμμαχοι ἀλλὰ ὡς  κλίνοντες, γιὰ  ἰδίους λόγους,  ὑπὲρ ἢ κατὰ  τοῦ ἑνὸς ἢ τοῦ ἄλλου στρατοπέδου.   Οἱ περισσότερες ἀραβικὲς χῶρες ἔκλιναν ὑπὲρ  τοῦ ἀμερικανικοῦ καὶ κατὰ τοῦ  σοβιετικοῦ στρατοπέδου γιὰ  ἰδεολογικοὺς  λόγους, ἐξ αἰτίας τῆς  ἀθεϊστικῆς  πολιτικῆς τοῦ σοβιετικοῦ, ἡ ὁποία συνεκρούετο πρὸς  τὶς θεοκρα-

                                            3

τικὲς  ἀντιλήψεις  αὐτῶν. Ἄλλες ὅμως χῶρες, συγκεκριμένως ἡ Αἴγυπτος καὶ  ἡ Συρία,

ἔκλιναν κατά  τοῦ ἀμερικανικοῦ καί ὑπέρ τοῦ σοβιετικοῦ στρατοπέδου γιά  πρακτικούς λόγους, ἐπειδή  ἠδύναντον νὰ  ἀντλήσουν ἀπὸ  αὐτὸ οἰκονομικὴ βοήθεια καὶ ὁπλισμό.

   Ἐν  πάση περιπτώσει,  ἡ σύγχυσις ποὺ ἐπέφεραν  οἱ ἀλληλοσυγκρουόμενες ἐκδοχὲς τῶν δύο στρατοπέδων περὶ τοῦ περιεχομένου τῶν ὑψηλῶν  ἐννοιῶν τῆς δημοκρατίας, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἰσότητος κλπ δὲν  διευκόλυναν τὴν ἐπανάληψη  τῆς πορείας τῶν  Αράβων πρὸς Δυτικὰ πρότυπα.  Δυνατότης γιὰ  αὐτὴν+ μετὰ τὴν  κατάρρευση τοῦ σοβιετικοῦ στρατοπέδου,  κατὰ τὰ  τέλη  τοῦ 20ου  αἰῶνος, ὁπότε  οἱ ὑψηλὲς  αὐτὲς ἔννοιες ἀπέκτησαν  ἕνα  παγκοσμίως ἀναμφισβήτητο περιεχόμενο,  στὸ πλαίσιο  βεβαίως τῆς  ὑποκρισίας καὶ τῆς  ἰδιοτελείας, οἱ ὁποῖες χαρακτηρίζουν εἰς ἀρκετὸ βαθμὸ τὴν ἀνθρώπινη φύση. 

                                       Οἱ ἀδυναμίες

Ἀλλὰ ὁ μέχρι τοῦδε ἀπολογισμὸς τῆς νέας φάσεως τῆς Ἀραβικῆς Ἀφυπνίσεως εἶναι μᾶλλον  ἀποθαρρυντικός, διότι  κατέδειξε  σοβαρὲς ἀδυναμίες τῶν Ἀράβων στὴν πορεία των  νὰ συμπλεύσουν θεσμικῶς μὲ τὴν  Δύση καὶ τὴν ὑπόλοιπη διεθνῆ κοινωνία, ὅμως τὴν  διεμόρφωσε κατὰ  μεγάλο ποσοστὸν ἡ Δύσις. Οἱ ἀδυναμίες αὐτές, οἱ ὁποῖες δυσχεραίνουν  τὴν ἀπομάκρυνση τῶν Ἀράβων ἀπὸ  δομὲς  καὶ τρόπο ζωῆς αἰώνων, εἶναι τεσσάρων εἰδῶν.

  Ἡ πρώτη  προέρχεται  ἐκ  βαθείας διασπάσεως  τῶν Ἀράβων σὲ++    δόγματα, βασικῶς σὲ  σουννίτας καὶ σιίτας. Οἱ σουννίται ὑπερτεροῦν πληθυσμιακῶς καὶ κατέχουν  τὴν ἐξουσία στὶς περισσότερες  ἀραβικὲς χῶρες. Οἱ σιίται ἐπικρατοῦν  πληθυσμιακῶς εἰς τὸ Μπαχρέιν, ἀλλα τὴν ἐξουσία  κατέχει  σουννιτικὴ κληρονομικὴ μοναρχία, ἁπλῶς  ὑπερτεροῦν  πληθυσμιακῶς  στὸ Ἰρὰκ καὶ κατέχουν  τώρα τὴν ἐξουσία, ἐνῶ ἐπὶ Saddam Husein κατεῖχαν  αὐτὴν  οἱ σουννίται. Οἱ  σουννίται ἐπικρατοῦν  πληθυσμιακῶς καὶ στὴν Συρία, ἀλλὰ τὴν ἐξουσία κατέχει ἕνα ἄλλο, ἐλάσσον δόγμα, οἱ ἀλαουίται, θεωρούμενοι ὡς παραφυὰς τῶν σιιτῶν.

    Ἡ δευτέρα ἀδυναμία τῶν Ἀράβων  στὴν πορεία των  πρὸς  τὸν ἐκσυγχρονισμὸν ὀφείλεται  στὸ ὅτι  ἡ ἀπὸ καιροῦ θεαματικὴ ἀνάπτυξις τῶν  συγκοινωνιακῶν καὶ ἐπικοινωνιακῶν μέσων εἶχεν  ὡς ἀποτέλεσμα, σημαντικὸς ἀριθμὸς  Ἀράβων νὰ  ἔχει προσελκυσθῆ πρὸς τον Δυτικὸ τρόπο  τοῦ  σκέπτεσθαι καὶ πρὸς τα κοινωνικά, νομικὰ καὶ πολιτικὰ θεσμικὰ παράγωγά του.  Μεγαλύτερος  ἀριθμὸς  τέτοιων  Ἀράβων ὑπάρχει στὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Τυνησία, ἀποτελῶν ἕνα δυναμικὸ στοιχεῖο, ἐρχόμενο σὲ σύγκρουση μὲ τὸ ὑπόλοιπο, παραδοσιακὸ καὶ θρησκειοκρατούμενο, τμῆμα τοῦ πληθυσμοῦ.

Τρίτη ἀδυναμία  τῶν Ἀράβων  στὴν προσπάθειά των  νὰ  καινοτομήσουν

+ὑπῆρξε  ++θρησκευτικὰ καὶ ἀλληλομισούμενα

                                      4

ἔγκειται στὴν σύνθεση τῶν ἀραβικῶν  χωρῶν κατὰ παραδοσιακὲς φὺλὲς ἢ μεγάλες, πατριαρχικὲς οἰκογένειες ἀντιτιθέμενες μεταξύ των, ὡρισμένες διατηροῦσες ἰδιωτικοὺς στρατούς. Αὐτὲς ,  μέχρι  τῆς  συγκροτήσεως τῶν Ἀράβων κατὰ ἀνεξάρτητες χῶρες, οὐσιαστικῶς  μετὰ  τὸν Β΄παγκόσμιο πόλεμο, ἤλεγχαν  ἢ ἐξουσίαζαν  πολιτικῶς μικρὲς ἢ μεγαλύτερες περιοχὲς τοῦ  ἐκτεταμένου καὶ  ἄνευ  ἐσωτερικῶν γεωγραφικῶν ὁρίων, ἀραβικοῦ  κράτους, κάποιες ὅμως διετήρησαν  ἀκολούθως ἀρκετὴν  ἰσχύν, εἰς  τρόπον ὥστε νὰ ἐπηρεάζουν+    τὶς πολιτικὲς  ἐξελίξεις σὲ κάθε  χώρα. Τέτοιες φυλὲς ἢ οἰκογένειες ἔπαιξαν  σημαντικὸ ρόλο στὶς ἐξεγέρσεις-  καὶ συνεχίζουν νὰ  τὸν ἔχουν- σὲ τρεῖς ἀραβικὲς  χῶρες (τὴν Λιβύη, τὴν Συρία καὶ τὴν Ὑεμένη).  Ηὐξημένο ρόλον  ἔχουν βεβαίως οἱ φυλὲς  στὴν Ἀφρική, πρᾶγμα ποὺ ἐξηγεῖ σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν πολιτικὴν  ἀστάθεια τῶν ἀφρικανοκῶν χωρῶν καὶ τὸν ἀλληλοσπαραγμὸ τῶν κατοίκων των.   

    Τελευταία ἀδυναμία τῶν Ἀράβων στὴν  διαδρομή των πρὸς  μιαν δημιουργικὴν

ἀνανέωση τῶν θεσμῶν των εἶναι, ὡς ἀπόρροια τῆς δογματικῆς διασπάσεώς των,  ἡ εὔλογος δυσαρέσκεια καὶ οἱ συνακόλουθες αἰτιάσεις πλειοψηφιῶν ἑνὸς δόγματος περὶ καταπιέσεως των ὑπὸ μειοψηφιῶν ἑνὸς ἄλλου δόγματος κατέχοντος τὴν ἐξουσία. Τέτοιες αἰτιάσεις, οἱ ὁποῖες ὠδήγησαν εἰς ἀντίστοιχες ἐξεγέρσεις, ἤσαν α)  στὸ Μπαχρέιν, ἐκ μέρους τῆς κατὰ 2/3 σιιτικῆς πλειοψηφίας κατὰ σουννιτικὴς μειοψηφίας, καὶ β)  στὴν Συρία, ἐκ μέρους τῆς  κατὰ  85% σουννιτικῆς πλειοψηφίας κατὰ  τῆς  ἀλαουιτικῆς  μειοψηφίας. Στὸ Ἰράκ, ἡ σχετικὴ σιιτικὴ πλειοψηφία, ἡ ὁποία

ἠτιᾶτο προηγουμένως  τὴν καταπίεσή της ὑπὸ  τῆς σουννιτικῆς μειοψηφίας, ἦλθε στὴν ἐξουσία μετὰ  τὴν  εἰσβολὴ τῶν ΗΠΑ στὴν  χώρα, τὸ 2004, ἀλλὰ τώρα  αἰτιᾶται ἡ σουννιτικὴ μειοψηφία τής  καταπίεσή της ὑπὸ τῆς  σιιτικῆς πλειοψηφίας, γεγονὸς ποὺ ἐγκυμονεῖ νέαν  ἀναταραχὴ στὸ μέλλον.

                                 

                                        ΝΕΑ ΦΑΣΙΣ    

Μποροῦμε  τώρα  νὰ ἰδοῦμε  τὴν ἐξέλιξη τῆς  νέας  φάσεως τῆς Αραβικῆς  Ἀφυπνίσεως κατὰ χῶρες, λαμβάνοντες ὑπ’  ὄψιν τὸν πολιτικὸ χάρτη τοῦ ἀραβικοῦ  κόσμου κατὰ τὴν ἔναρξή της.

                               Ὁ πολιτικὸς χάρτης  τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου

Κατὰ τὰς  ἀρχὰς  τοῦ 2011, ὁ πολιτικὸς χάρτης  τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου εἶχεν ὡς ἀκολούθως.

- 8 χῶρες ( Ἡνωμένα Ἀραβικὰ Ἐμιράτα, Ἰορδανία, Κάταρ, Κουβέιτ, Μαρόκο, Μπαχρέιν, Ὀμάν, Σαουδικὴ Ἀραβία) ἔχουν ἀνελεύθερα καθεστῶτα κληρονομικῶν μοναρχιῶν, ὠρισμένες  ( Ἰορδανία, Κουβέιτ, Μαρόκο, Μπαχρέιν) μὲ  ὑποτυπώδη, οὐσιαστικῶς διοριζόμενα κοινοβούλια.

- 4 χῶρες ( Αἴγυπτος, Λιβύη, Μαυριτανία, Σουδάν) κυβερνῶνται αὐταρ-

+ σήμερα

                                                 5

χικῶς ὑπὸ στρατιωτικῶν ἐλθόντων στὴν ἐξουσία κατὰ διαφόρους τρόπους καὶ διαιωνιζομένων βάσει νόθων ἢ μονοκομματικῶν ἐκλογῶν. Στὴν Αἴγυπτο κυβερνᾶ ἐπὶ 31  ἔτη, ἀπὸ  τοῦ 1981, ὁ  Honsi Mubarak, διαδεχθείς   τὸν δολοφονηθέντα  Anwar Sadat· ἡ χώρα ἔχει γνωρίσει  ἐπὶ μιὰ  33τία (1922-54) μόνον ἕνα  ἡμιελεύθερο καθεστώς, γνησίως μὲν  κοινοβουλευτικὸ ἀλλὰ  ὑπὸ τὴν παρουσία βρετανικῶν στρατευμάτων. Στὴν Λιβύη κυβερνᾶ ἐπὶ 12 ἔτη, ἀπὸ  1969, ὁ Muamar Qadafi,

ἔχων  ἀνατρέψει τὸν Βασιλέα Idris· ἡ χώρα ἔχει γνωρίσει, ἀπό τῆς  ἀνεξαρτησίας της, τό 1946, ἕνα γνήσιο κοινοβουλευτικὸ καθεστὼς μόνον  ἐπὶ 17 ἔτη (1952-69).

Στὴν  Μαυριτανία κυβερνᾶ, ἀπὸ τοῦ 2008, κατόπιν πραξικοπήματος, ὁ Ould Abdel Aziz,  διαδεχθείς σειρὰ παρομοίων συναδέλφων του· ἡ χώρα ἔχει γνωρίσει ἀπὸ  τῆς  ἀνεξαρτησίας της, τὸ 1960, μόνον ἐπὶ 1 ἔτος (2007) ἕνα γνήσιο κοινοβουλευτικὸ καθεστώς. Στὸ   Σουδάν κυβερνᾶ ἐπὶ  22 ἔτη, ἀπὸ  τοῦ 1989, κατόπιν πραξικοπήματος, 

ὁ Omar Bashir, διαδεχθείς σειρὰ παρομοίων συναδέλφων του· ἡ χώρα+  ἔχει γνωρίσει  ἀπὸ τῆς  ἀνεξαρτησίας της,  τὸ 1956, ἕνα  γνήσιο κοινοβουλευτικὸ καθεστώς.

- Ἡ Ἀλγερία ἔχει ἕνα ἰδιότυπο καθεστώς. Πρόεδρος εἶναι  ἐπὶ 12 ἔτη, ἀπὸ τοῦ 1999,  ὁ Albdel Aziz Buteflika,  βάσει ἐκλογῶν, ἐκ τῶν ὁποίων ὅμως  ἀποκλείεται ἰσλαμικὸ κόμμα,  τὴν ἐκλογικὴ νίκη τοῦ ὁποίου εἶχε ματαιώσει, τὸ 1991, ὁ στρατός, μὲ  ἐπακόλουθον ἕνα  8ετή οἰωνεὶ ἐμφύλιο πόλεμο · ἡ χώρα ἔχει γνωρίσει ἀπὸ τῆς ἀνεξαρτησίας της, τὸ 1962, ἕνα γνήσιο κοινοβουλευτικὸ καθεστὼς μόνον ἐπὶ 3ετία (1962-65), ἀκολούθως  δὲ  στρατιωτικοὺς ἠγέτας.

- Ἡ Τυνησία κυβερνᾶται ἐπὶ 24 ἔτη, ἀπὸ τοῦ 1987, βάσει νόθων ἐκλογῶν, ὑπὸ τοῦ στρατιωτικοῦ Zine Ben Ali, ὁ ὁποῖος  εἶχεν ἀνατρέψει τὸν  Βourguiba, κηρύττοντας τον ἀνίκανο, λόγω ἀσθενείας, νὰ  κυβερνήση· ὁ Βourguiba εἶχε διατελέσει ἐπὶ 31 ἔτη, ἀπὸ τῆς Ἀνεξαρτησίας τῆς χώρας, τὸ 1956, ὁ ομοναδικὸς ἀλλὰ ἐκλεγμένος, Πρόεδρος της, ἔχων διορίσει τὸν Ben Ali ὡς Πρωθυπουργό.

- Ἡ Συρία κυβερνᾶται δικτατορικῶς ἐπὶ 11 ἔτη, ἀπὸ τοῦ 2000, ὑπὸ τοῦ ἰατροῦ Bashir Assad, διαδεχθέντος τὸν πατέρα του, στρατιωτικὸ Hafez  Assad, ὁ ὁποῖος  εἶχε κυβερνήσει κατὰ τὸν ἴδιο τρόπον  ἐπὶ 30ετία, ἀπὸ τοῦ 1970· ἡ χώρα  εἶχε  κυβερνηθῆ ἀπὸ  τῆς ἀνεξαρτησίας της, τὸ 1946, μόνον  ὑπὸ πραξικοπηματιῶν στρατιωτικῶν.

-Ἡ Ὑεμένη, ἀνεξάρτητος ἀπὸ τοῦ 1947, εἶναι  προϊὸν  συνενώσεως προηγουμένως ἀλληλομαχομένων βορείου καὶ νοτίου  Ὑεμένης. Ἐκλεγείς Προεδρός της, τὸ 1990, ἤτοι ἀπὸ τῆς συνενώσεώς της, εἶναι  ἐπὶ 21  ἔτη  ὁ στρατιωτικὸς Ali Saleh, ἔχων  ὅμως διατελέσει ἐπὶ 12  ἔτη, ἀπὸ τοῦ 1978, Πρόεδρος τῆς ++ Ὑεμένης· κατ΄αὐτὸν τὸν τρόπον ὁ Saleh κατέχει ἐξουσίαν ἐπὶ συνολικῶς 33 ἔτη.

+ οὐδέποτε  ++ βορείου

                                           6

- Τὸ Ἰρὰκ εὑρίσκεται ἀπὸ τοῦ 2004 ὑπὸ στρατιωτικὴ κατοχὴ τῶν ΗΠΑ

- Ὁ Λίβανος εἶναι  ἡ μοναδικὴ ἀραβικὴ χώρα,ἡ ὁποία, ἀπὸ τῆς ἀνεξαρτησίας της, τὸ 1946, κυβερνᾶται, ἂν καὶ κατὰ ταραχώδη τρόπο, βάσει ἐλευθέρων ἐκλογῶν.

Οἱ λαϊκὲς  ἐξεγέρσεις  ἀρχίζουν ἀπὸ τὴν Τυνησία, κατὰ τὰς ἀρχὰς  τοῦ 2011, ἐπεκτείνονται δὲ  στὴν Αἴγυπτο περὶ τὰ  τέλη τοῦ ἰδίου  μηνός, στὴν Λιβύη, τὸ Μπαχρέιν, τὴν Ὑεμένη  τὸν Φεβρουάριο, στὴν Συρία τὸν Μάρτιο. Οἱ ἐξεγέρσεις ἐξελίσσονται κατὰ χώραν ὡς ἑξῆς.

               

                                              Τυνησία

Συγκρούσεις μὲ δυνάμεις ἀσφαλείας ἀποφέρουν 2000 νεκρούς. Ὁ  Ben Ali καταφεύγει οἰκογενειακῶς στὴν Σαουδικὴν Ἀραβία- εὑρισκόμενος πάντοτε ἐκεῖ- ἡ ὁποία ἀρνεῖται νὰ τὸν  ἐκδώση, καταδικάζονται ὅμως  ὁ ἴδιος καὶ ἡ σύζυγός του ἐρήμην ἕκαστος σὲ  35ετῆ φυλάκιση καὶ καταβολὴ προστίμου $ 66 ἑκατομ., κατηγορούμενοι ἐπὶ καταχρήσει καὶ παρανόμω κατοχῆ ὅπλων. Μεταβατικὴ κυβέρνησις διεξάγει ἐλεύθερες ἐκλογές, τὶς ὁποῖες κερδίζει  μετριοπαθές  ἰσλαμικό  κόμμα, καὶ σχηματίζει κυβέρνηση, ἐπικρινομένη ὅμως  ὑπὸ φιλελευθέρου καὶ ἀκραίου ἰσλαμικοῦ κομμάτων ὡς  εὐνοοῦσα τὸ ἄλλο. Ἡ σχετικὴ πολιτικὴ σταθερότης κλονίζεται, κατὰ τὸ 2013, λόγω τῆς δολοφονίας δύο  φιλελευθέρων πολιτικῶν, τὴν  ὁποίαν ἡ κυβέρνησις ἀποδίδει εἰς  ἀκραίαν  ἰσλαμικὴ κίνηση, Τὸν Ἰανουάριο 2014 Ἐθνοσυνέλευσις  ἐγκρίνει Σύνταγμα φιλελευθέρου γενικῶς  περιεχομένου ἀλλὰ τονίζοντος τὸν ἀραβικὸ καὶ ἰσλαμικὸ χαρακτήρα τῆς χώρα.

                        Αἴγυπτος

Συγκρούσεις  διαδηλωτῶν μὲ  ἀστυνομία καὶ ἐγκαθέτους τοῦ καθεστῶτος, στὸ Κάιρο καὶ ἄλλες πόλεις, ἀποφέρουν  800 νεκρούς. Ὁ   Mubarak παραιτεῖται, μεταβιβάζων τὴν ἐξουσία στοὺς στρατιωτικούς, οἱ ὁποῖοι διορίζουν πολιτικὴ κυβέρνηση καὶ διενεργοῦν δημοψήφισμα ἐγκρίνον ἐλεύθερες ἐκλογές.  Ἐκτραχύνονται ὅμως οἱ σχέσεις  μεταξὺ ἐξεγερθέντων καὶ στρατιωτικῶν, λόγω τῆς προθέσεως  αὐτῶν νὰ ἐλέγχουν τοῦ λοιποῦ 

τήν πολιτική  ζωή  τῆς  χώρας. Οἱ ἴδιοι ἀρνοῦνται νά ἄρουν τόν  ἰσχύοντα

προηγουμένως  στρατιωτικὸ νόμο, συλλαμβάνουν ἐπικριτάς καὶ  ἐπακολουθοῦν συγκρούσεις διαδηλωτῶν  τώρα μὲ τὸν στρατὸ καὶ ἀποτέλεσμα  10άδες  νεκρῶν. Ὁ  Mubarak προσάγεται σὲ δίκη, κατηγορούμενος γιὰ τὸν θάνατον  100άδων νεκρῶν καὶ ὡς  παρανόμως πλουτίσας, καταδικάζεται δέ,  μετὰ μακρᾶν  δίκη, εἰς  ἰσόβια δεσμὰ γιὰ τὸν θάνατο 240 διαδηλωτῶν.

    Ἐλεύθερες  ἐκλογές, διεξαγόμενες  τόν  Ἰανουάριο 2012, κερδίζονται ὑπὸ τοῦ ἰσλαμικοῦ κόμματος Ἀδελφοὶ Μουσουλμᾶνοι, ἀπηγορευμένου προηγουμένως. Καὶ παραλλήλως σχέδιο Συντάγματος καταρτισθὲν ὑπὸ βουλευτῶν τοῦ ἰσλαμικοῦ κόμματος, ἀπεχούσης τῆς  φιλελευθέρας ἀντιπόλι-

                                         7

τεύσεως , γίνεται δεκτὸ διὰ δημοψηφίσματος,+ ἡ ἀντιπολίτευσις τὸ χαρακτηρίζει παράνομο. 

    Προεδρικὲς ἐκλογές,  διεξαγόμενες τὸν Ἰούνιο 2013, ἀναδεικνύουν ἂν  καὶ μὲ  ἐλάχιστο ποσοστὸν ἔναντί τοῦ φιλελεύθερου ἀντιπάλου του, ὡς  Πρόεδρο τὸν Muhammad Mursi, ὑποψήφιό τῶν ἀδελφῶν Μουσουλμάνων, ἀλλὰ οἱ στρατιωτικοὶ ἀνακοινοῦν  ὅτι ἀναλαμβάνουν τὴν νομοθετικὴν ἐξουσία  καὶ τὴν  διαχείριση τῶν οἰκονομικῶν τοῦ κράτους. Ἀκολουθοῦν  συγκρούσεις  μεταξὺ ὀπαδῶν καὶ ἀντιπάλων τοῦ Mursi, ὁ ὁποῖος  ἀντιμετωπίζει δυναμικῶς τοὺς ἀντιπάλους  του: κηρύττει κατάστασιν  ἐκτάκτου  ἀνάγκης καὶ διορίζει Γενικὸν  Εἰσαγγελέα διευκολύνοντα δίωξιν ἀντιφρονούντων. Ἀκολουθοῦν  νέες  συγκρούσεις  μεταξὺ ὀπαδῶν καὶ ἀντιπάλων τοῦ Mursi, ἐπεμβαίνουν ὅμως  οἱ στρατιωτικοί, οἱ ὁποίοι ζητοῦν  ἀπὸ τὸν Mursi νὰ παραιτηθῆ ἐντὸς 48 ὡρῶν, μετὰ τὴν ἐκπνοὴ τῶν  ὁποίων τὸν συλλαμβάνουν καὶ τὸν κρατοῦν  εἰς ἄγνωστο μέρος. Ἀναλαμβάνει ὡς Πρόεδρος ἀνώτατος  δικαστικὸς (Mansour),  καὶ  διορίζεται  ὡς Πρωθυπουργὸς ἔγκυρος οἰκονομολόγος, ἀλλὰ συλλαμβάνονται 100άδες στελεχῶν  καὶ μελῶν τῶν Ἀδελφῶν  Μουσουλμάνων. Οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Mursi καταγγέλλουν τὰ  ἀνωτέρω ὡς πραξικόπημα, ἀκολουθοῦν  δὲ συγκρούσεις αὐτῶν μὲ δυνάμεις ἀσφαλείας καὶ ἀπολογισμὸ  1000άδα νεκρῶν, μεταξὺ αὐτῶν καὶ ἀνδρῶν τῶν δυνάμεων ἀσφαλείας. Κατόπιν τούτου, οἱ Ἀδελφοὶ

Μουσουλμᾶνοι τίθενται δικαστικῶς  ὑπὸ ἀπαγόρευσιν  καὶ κηρύσσονται ἀργότερα τρομοκρατικὴ  ὀργάνωσις. Τὸ νέο καθεστὼς παγιοῦται, ἀλλὰ  ὀπαδοὶ τοῦ Mursi ἐπιτίθενται σποραδικῶς  κατὰ τῶν δυνάμεων ἀσφαλείας, ἰδίως στὴν δύσκολα ἐλέγξιμη περιοχὴ τοῦ Σινά

 Ἐν  τῷ  μεταξὺ ἡ χώρα εὑρίσκεται σὲ δεινὴ οἰκονομικὴ κατάσταση- ἐκλείπει καὶ ὁ τουρισμὸς- στηρίζουν ὅμως τὸ καθεστώς, διὰ  δισεκατομ. δολαρίων, ἐκ τῶν χωρῶν τοῦ Ἀραβικοῦ Κόλπου, ἡ Σαουδικὴ Ἀραβία, τὰ Ἐμιράτα, τὸ Κουβέιτ καὶ τὸ Μπαχρέιν, ὑπερμαχα τῆ  σταθερότητος ἀλλὰ καὶ  φοβούμενα διάχυση τοῦ πνεύματος τῶν Ἀδελφῶν Μουσουλμάνων στὴ περιοχή των. Ἀντιθέτως τὸ Κάταρ στηρίζει, καὶ διὰ τοῦ τηλεοπτικοῦ διαύλου τοῦ  Al Jazeera, τὸν Mursi καὶ τὴν παράταξή του,  πρᾶγμα ποὺ ὠθεῖ τὶς  ἀνωτέρω χῶρες πλὴν  τοῦ Κουβέιτ νὰ ἀποσύρουν τοὺς Πρεσβευτάς των ἀπὸ τὸ  Κάταρ. Ἀλλὰ οἱ ΗΠΑ ἀντιδροῦν μὲ περίσκεψη. Συνεχίζουν τὴν ἐτήσια στρατιωτικὴ βοήθειά των ἐκ $ 1,3 δισεκατομ. , περιορίζοντας μόνο  τὴν παροχὴν ὁπλισμοῦ, δὲν χαρακτηρίζουν ὅμως τὰ γεγονότα ὡς πραξικόπημα- πρᾶγμα ποὺ  ἐπέφερεν  ἐκ τοῦ νόμου διακοπή τῆς στρατιωτικῆς βοηθείας- ἐνδιαφερόμενες γιὰ τὴν  διατήρηση καλῶν  σχέσων τοῦ καθεστῶτος μὲ τὸ Ἰσραήλ, πρᾶγμα στὸ ὁποῖο τὸ  καθεστὼς ἀνταποκρίνεται ἐπαρκῶς. Ἐν  τούτοις ὁ Abdel Sisi Ὑπουργὸς  Ἀμύνης καὶ ἰσχυρὸς ἀνὴρ τοῦ καθεστῶτος, ἐπιθυμῶν νὰ  ἀπεξαρτητοποιη-

+ τὸν Δεκέμβριο

                                                        8

θῆ τῶν ΗΠΑ, ἐπεσκέφθη, τὸν Φεβρουάριο 2014, τὴν Μόσχα, γενόμενος  δεκτὸς ἀπὸ τὸν Πούτιν, προκειμένου νὰ ἀγοράση ὅπλα ὡς δωρεὰ κρατῶν τοῦ Ἀραβικοῦ Κόλπου.

   Τόν Ἰανουάριο  2014, δημοψήφισμα, μὲ συμμετοχὴ 38% τῶν ψηφοφόρων καὶ ἀποχὴ τῆς ἀντιπολιτεύσεως, ἐγκρίνει, μὲ ποσοστὸ 98%, νέο Σύνταγμα, ἐκπονηθὲν  ὑπὸ 50μελοῦς ἐπιτροπῆς νομομαθῶν, τὸ ὁποῖο προβλέπει τὸν  ἰσλαμικὸ νόμον ὡς πηγὴ τῆς νομοθεσίας, ἀπαγορεύει πολιτικὰ κόμματα βασιζόμενα ἐπὶ τῆς  θρησκείας, θεσπίζει Ὑπουργόν  Ἀμύνης ὡς Ἀρχηγὸν τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων καὶ διοριζόμενο μεταξὺ ἀξιωματικῶν,  προστατεύει  ἐλευθερίες  καὶ ἀνθρώπινα δικαιώματα ἂν  καὶ μὲ  κάποιους περιορισμούς. Ὁ  Mursi καὶ στελέχη του προσάγονται σὲ δίκη κατηγορούμενοι ἐπὶ συνομωσία μὲ ξένα στοιχεῖα γιὰ  εἰσβολὴ σὲ φυλακὴ καὶ ἀπελευθέρωση  καταδίκων κατὰ τὴν ἐξέγερση τοῦ 2011.  Ὁ  Sisi παραιτεῖται ὡς Ὑπουργὸς  Ἀμύνης, προκειμένου νὰ συμετάσχη προσεχῶν προεδρικῶν ἐκλογῶν μὲ προεξοφλουμένη νίκη του. Συνεχίζονται  ὅμως οἱ διώξεις  ἀντιφρονούντων, τοῦ τύπου καὶ ὀπαδῶν τῶν Ἀδελφῶν Μουσουλμάνων ἀλλὰ  καὶ  ἐπιθέσεις κατὰ  ἀξιωματούχων τοῦ καθεστῶτος καὶ θύματα  100άδα μεταξὺ  αὐτῶν. Ὑπάρχουν ὅμως  ἄνω  των  10 χιλιάδων φυλακισμένοι, ἐνῶ  προσφάτως  δικαστήριο κατεδίκασε  συνοπτικῶς 529, μετὰ  δὲ  μήνα ἄλλα 680  πρόσωπα εἰς  θάνατον γιὰ δολοφονίες ἢ ἄλλες πράξεις βίας.

                                    Λιβύη

Ἀρχικῶς στηνΤρίπολη, ἀκολούθως στὸ  ἀνατολικὸ τμῆμα τῆς χώρας μὲ ἐπίκεντρο τὴν Βεγγάζη, μάχες ἀνταρτῶν μὲ τὸν στρατὸ  ἀπολήγουν, μετὰ  περίπου 200 νεκροὺς, στὴν ἐπιβολὴ τῆς  ἀνταρσίας χάρις  σὲ  σφοδροὺς βομβαρδισμοὺς  τοῦ ΝΑΤΟ ὑπὸ τὴν ἡγεσία τῶν ΗΠΑ καὶ συμμετοχὴν ἄλλων χωρῶν (Βελγίου, Δανίας, Ἰταλίας, Καναδᾶ, Νορβηγίας- ἡ Ἑλλὰς  θέτει μόνον εἰς διάθεσιν  ἀεροδρόμια),μὲ   θύματα καί ἀμάχους.  Οἱ βομβαρδισμοὶ εὑρίσκονται  ὅμως ἐκτὸς Ψηφίσματος τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας (1973/11), τὸ ὁποῖον  ἀφ΄ἑνὸς ἐξουσιοδοτεῖ προσφερόμενες πρὸς τοῦτο χῶρες, ὅπως λάβουν ἀναγκαία μέτρα πρὸς προστασίαν  πολιτῶν, καὶ  ἀφ΄ἑτέρου ἀπαγορεύει πάσης  φύσεως πτήσεις ἀεροσκαφῶν ἐντός  του λιβυκοῦ ἐναερίου χώρου, ἑξαιρουμένων τῶν  προωρισμένων πρὸς ἐφαρμογὴν  τοῦ Ψηφίσματος· ἡ Κίνα  καὶ ἡ Ρωσία διαμαρτύρονται, καταγγέλουσες ὑπέρβαση τοῦ Ψηφίσματος. Ὁ Qadafi συλλαμβάνεται, τὸν Ὀκτώβριο 2011, προσπαθῶν νὰ διαφύγη σὲ γειτονικὴ χώρα, καὶ  ἐκετελεῖται ἀγρίως, ἐνῶ Προσωρινὴ Κυβέρνησις μαστίζεται ὑπὸ ἐσωτερικῶν ἐρίδων, καὶ  προβαίνει σὲ βιαιότητες κατὰ  ὀπαδῶν τοῦ Qadafi.

 Ἀπὸ τοῦ 2012 τυπικῶς μόνον ὑφίσταται κρατικὴ ἐξουσία. Ἡ  Προσωρινὴ Κυβέρνησις ἀντικαθίσταται, κατόπιν ἐκλογῶν, ὑπὸ 200μελοῦς  Ἐθνοσυνελεύσεως, ἡ ὁποία διορίζει, μετὰ 3μηνο, κυβέρνηση. Ἀλλὰ τὴν

                                                              9

χώραν ἐλέγχουν διάφορες παραστρατιωτικὲς ὁμάδες, συγκροτημένες  βάσει φυλετικῶν κριτηρίων,  συγκρουόμενες καὶ μεταξύ των. Μία  αὐτῶν  πρέπει νὰ ὑπῆρξεν ὑπεύθυνος γιὰ τὸν φόνο, τὸν Σεπτέμβριο, στην Βεγγάζη, τοῦ Πρεσβευτοῦ τῶν ΗΠΑ καὶ τριῶν συνεργατῶν του εἰς  ἐπίθεση κατὰ τοῦ ἐκεῖ Προξενείου τῶν ΗΠΑ· οἱ ἔνοχοι δὲν ἔχουν ἀνευρεθῆ μέχρι σήμερα, παρὰ τὶς ἔντονες προσπάθειες τῶν ἀμερικανικῶν καὶ λιβυκῶν ὑπηρεσιῶν.

    Ἡ τυπικῶς ὑφισταμένη κυβέρνησις ἔχει ἀντικατασταθῆ, ἀπὸ τοῦ 2013, ἀπὸ  τὴν ἀναρχία, τὴν ὁποία  συντηροῦν  10άδες παραστρατιωτικῶν  ὁμάδων, ἐμφανιζομένων ὡς  ἐπαναστατικῶν, ἔχοντας δηλαδὴ μετάσχει τῆς ἀνατροπῆς  τοῦ Qadafi. Οἱ ὁμάδες  αὐτές, καλῶς  ἐξωπλισμένες  ἐκ τῶν  ἀποθεμάτων ὅπλων  τοῦ προηγουμένου καθεστῶτος, ἀριθμοῦν  περὶ 200.000 μελῶν - οἱ μαχηταί κατά  τοῦ Qadafi ὑπολογίζονται  εἰς 20.000- καὶ μισθοδοτοῦνται  ὑπὸ τοῦ κράτους, εἰς  τρόπον ὥστε  ἡ ἐπαναστατικότης  νὰ ἀποτελῆ προσοδοφόρον  ἐπάγγελμα, προσελκύον καὶ ἄλλα μέλη. Οἱ  ὁμάδες αὐτές, συγκρουόμενες  καὶ μὲ τὶς  δυνάμεις ἀσφαλείας, μπορεῖ νὰ ἦσαν  ὑπεύθυνες καὶ γιὰ ἐπιθέσεις κατὰ ξένων διπλωματικῶν καὶ  προξενικῶν Ἀρχῶν

 ( Γαλλίας, Ρωσίας, Σουηδίας, Φινλανδίας), ὡρισμένες  τῶν ὁποίων ἀπέσυραν τὸ προσωπικό των, δεδομένου ὄτι ἡ  Κυβέρνησις, ὡς  παρεδέχθη καὶ ἡ ἰδία, δὲν  ἠδύνατο νὰ ἐγγυηθῆ τὴν ἀσφάλεια των.

   Ἐξ ἄλλου,  μιὰ παραστρατιωτικὴ ὁμὰς  κατέλαβεν  ἐπὶ ὧρες  τὸ Πρωθυπουργικὸ Γραφεῖο, διαμαρτυρομένη γιὰ  τὴ μὴ  καταβολὴ μισθῶν, ἐνῶ, μιὰ ἄλλη  ἀπήγαγε ἐπὶ ὧρες  τὸν Πρωθυπουργὸ- ἀφήνοντας +  ἐλεύθερο μετὰ διαπραγματεύσεις- διαμαρτυρομένη καὶ αὐτὴ ἀλλὰ γιὰ τὴν ἀπαγωγή, ὑπὸ Ἀμερικανῶν  καταδρομέων, στὴν Τρίπολη, Λιβύου θεωρουμένου ὑπὸ  τῶν ΗΠΑ ὡς τρομοκράτου.  Ἐν τῷ  μεταξὺ ἡ οἰκονομικὴ κατάστασις  εἶναι  ἀπελπιστική, δεδομένου ὅτι ἡ παραγωγὴ τοῦ πετρελαίου- ἡ  κυρία πηγὴ τοῦ ἐθνικοῦ εἰσοδήματος- ἔχει  κατέλθει  στὸ 10% τῆς  προηγουμένης.

        Κατὰ τὸ  2014, ἡ κατάστασις ἐπιδεινοῦται περαιτέρω. Ἐκλογὲς πρὸς ἀνάδειξιν  ἐπιτροπῆς καταρτίσεως Συντάγματος ἀποτυγχάνουν λόγω προσελεύσεως μόνο 15%  τῶν ψηφοφόρων. Διαδηλωταὶ εἰσβάλλουν στὴν  Ἐθνοσυνέλευση  καὶ τὴν λεηλατοῦν, ὁπότε  οἱ συνεδριάσεις  της  μεταφέρονται εἰς αἴθουσα ξενοδοχείου. Ὁ Πρωθυπουργός (Zeidan) καταψηφίζεται  καὶ ἀκολούθως  ἐγκαταλείπει τὴν χώρα.  Παραστρατιωτικὴ ὁμὰς ἀρχίζει  νὰ ἐξάγη, γιὰ τὸν ἴδιον λογαριασμόν,++  ἀλλὰ παρεμποδίζεται ὑπὸ  Ἀμερικανῶν καταδρομέων οἱ ὁποῖοι ἀκινητοποιοῦν ξένα  ἔμφορτα πετρελαίου πλοῖα. Ἀπάγονται  ἐκβιαστικῶς προσωπικότητες, μεταξὺ αὐτῶν οἱ  Πρεσβευταὶ τῆς Ἰορδανίας καὶ τῆς  Τυνησίας. Δολοφονοῦνται ἀξιωματοῦχοι, δικαστικοί, πολιτικοί, μὲ  ἀπολογισμὸ 1.200 νεκροὺς κατὰ τὴν τελευταία 2ετία.

+ τὸν   ++ πετρέλαιο

                                                   10

                                                 Μπαχρέιν 

Οἱ πλειψηφοῦντες σιίται διαμαρτύρονται ὡς  καταπιεζόμενοι ὑπὸ τῆς  σουννιτικὴς

μοναρχίας τῆς οἰκογενείας  Khalifa,  ἀλλὰ  ἀντιμετωπίζονται  ἀνηλεῶς ὑπὸ τῆς ἀστυνομίας, ἡ ὁποία, μεταξὺ ἄλλων, παρεμποδίζει  ἰατροὺς νὰ περιθάλψουν τραυματίας. Ὁ ἀπολογισμὸς εἶναι  10άδες νεκρῶν καὶ μακροχρόνιες φυλακίσεις. Ὁ Βασιλεὺς χορηγεῖ $ 2.600 ἀνὰ  οἰκογένεια, καὶ  ἀναθέτει σὲ  διεθνῆ ἐπιτροπὴ νὰ  διερευνήση κατηγορίες περὶ παραβάσεως ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων· ἡ ἐπιτροπὴ διαπιστώνει μόνο χρῆσιν  ὑπερβολικῆς  βίας, ὁ Βασιλεὺς ὑπόσχεται νὰ  λάβη τοῦτο ὓπ’ ὄψιν

     Οἱ ΗΠΑ, διατηροῦσες  ναυτικὴ βάση στὸ Μπαχρέιν, περιορίζονται  στὴν καθιερωμένη φρασεολογία: ἐκφράζουν  τὴν βαθεῖαν ἀνησυχία των, καταδικάζουν τὴν βία, συνιστοῦν διάλογο κλπ.

  Τὸ 2012 συνεχίζονται οἱ διαμαρτυρίες καὶ οἱ δι  ἐκκκρήξεως βομβῶν μὲ θύματα 10αδες νεκρῶν, ἐνῶ οἱ Ἀρχὲς  ἀντιδροῦν  διὰ συλλήψεων, φυλακίσεων καὶ  στερήσεων ἰθαγενείας διαφωνούντων. Ἀλλὰ ἀπὸ τοῦ 2013 ἐπικρατεῖ σχετικὴ ἠρεμία, κατόπιν φυλακίσεως στελεχῶν τῶν διαμαρτυρομένων ἢ τῆς καταφυγῆς των στὸ ἐξωτερικό.

                                   Συρία

Ἡ  ἐξέγερσις ἐκδηλοῦται  εἰς ἐπαρχιακές πόλεις, καὶ μὲ αὐτομολίες ἀξιωματούχων τοῦ καθεστῶτος, ἀλλὰ  μὲ θύματα ἄνω τῶν 2.500 νεκροὺς κατὰ τὸ 2011. Τὸ ἴδιον ἔτος δημοψήφισμα ἐγκρίνει νέο Σύνταγμα, προβλέπον πολυκομματισμὸ καὶ δύο μόνο 7ετεῖς θητεῖες Προέδρου. Συνεχίζονται  οἱ μάχες μεταξὺ στρατοῦ καὶ ἀνταρτῶν, οἱ ὁποῖοι κατορθώνουν νὰ δράσουν  καὶ ἐντός τῆς Δαμασκοῦ, ἀλλὰ χάνουν σὺν τῷ χρόνω+

ἔδαφος ἐκ διαφόρων  λόγων. Ἕνας ++ βαθεῖες  διαφωνίες μεταξύ των 100άδων ὁμάδων  ἀνταρτῶν, δηλαδὴ μεταξὺ διαλλακτικῶν καὶ ἀδιαλλάκτων  μουσουλμάνων. Ἄλλος  λόγος εἶναι αγριότητες σουννιτῶν ἀνταρτῶν κατά  ἀλλοδόξων ἀλαουιτῶν. Τρίτος λόγος εἶναι  ἡ  σύμπραξις μὲ τὸ καθεστὼς  ἤ οὐδετερότης μειονοτήτων (κυρίως Κούδρων καὶ χριστιανῶν), οἱ ὁποῖες φοβοῦνται περὶ τοῦ μέλλοντός των  ἐν περιπτώσει ἐπικρατήσεως τῆς ἀνταρσίας.

                   Σκληρὲς μάχες μεταξὺ στρατοῦ καὶ ἀνταρτῶν ἀλλὰ  καὶ βομβαρδισμοὶ περιοχῶν ἐλεγχομένων ὑπὸ ἀνταρτῶν προκαλοῦν μεγάλες καταστροφὲς σὲ πόλεις

 ( κυρίως Homs καὶ Aleppo) ἀλλὰ καὶ σοβαρὰ ἐπισιτιστικὰ προβλήματα τοῦ πληθυσμοῦ, τὴν  ἐπίλυση τῶν ὁποίων δὲν διευκολύνουν οἱ  διεξαγόμενες  ἐπιχειρήσεις.  Στὶς μάχες συμμετέχουν καὶ 1000άδες ξένων ἐθελοντῶν μαχητῶν, σουννιτῶν καὶ σιιτῶν, οἱ ὁποῖοι μάχονται ἀντιστοίχως μὲ τὸν  στρατὸ ἢ τοὺς ἀντάρτας. Αὐτοὶ προέρχονται κυρίως ἀπὸ ἀραβικὲς χῶρες ( ἰδίως Ἰρὰκ καὶ Λίβανο) ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν

Δύση ( ΗΠΑ καὶ  Εὐρώπη) · οἱ τελευταῖοι ὑπολογίζονται  εἰς 100άδες.

          Μεῖζον θέμα δημιουργεῖται, τὸν Ἰούλιο 2013, ἐκ  τῆς  δημοσιεὺ-

+ πολιτικῶς     ++ εἶναι

                                            11

σεως φωτογραφιῶν νεκρῶν, ἀλλ’ ἄνευ  σημείων βίας, ἀμάχων. Οἱ ΗΠΑ καταγγέλλουν  ὅτι πρόκειται  περὶ θυμάτων χρήσεως χημικοῦ ὑλικοῦ ὅπλου  ἐκ μέρους τοῦ καθεστῶτος, τὶς  ἀντικρούουν ὅμως  ἡ Ρωσία καὶ τρίτοι ἔγκυροι παρατηρηταί, βεβαίως καὶ τὸ καθεστώς, ὑποστηρίζοντες ὅτι  χρήστης τοῦ ὅπλου εἶναι ἡ ἀνταρσία ἢ ὅτι πρόκειται περὶ σκηνοθεσίας της, προκειμένου νὰ δυσφημισθῆ τὸ καθεστώς. Πάντως  αὐτὸ δέχεται νὰ  καταστραφοῦν  τὰ ἀποθέματά του σὲ χημικὰ ὅπλα  ὑπὸ διεθνῆ ἐπίβλεψη· ἡ καταστροφὴ συνεχίζεται. Μεσολαβητικὲς προσπάθειες προσωπικοτήτων

 ( τέως Ἀλγερινοῦ διπλωμάτου, Brahimi, τέως  Γέν. Γραμματέως  ΗΕ Annan)  ἀποτυγχάνουν λόγω ἀδιαλλαξίας ἀμφοτέρων τῶν πλευρῶν. Τὴν ἴδια τύχη, καὶ  γιὰ τὸν  ἴδιο λόγο, ἔχουν  ἀνακοινούμενες  παύσεις  πυρός. Ὁ ἀπολογισμὸς τῶν μαχῶν εἶναι τὸ 2013, ἄνω  των 100.000 νεκροί.

  Τὸ καθεστὼς  ἐνισχύουν διπλωματικῶς  ἡ Ρωσία, διατηροῦσα ναυτικὴν  ἐγκατάσταση στὸ Tartus καὶ προμηθεύουσα παραδοσιακῶς  ὅπλα στὴν Συρία, καὶ τὸ ὁμόδοξό τοῦ

 καθεστῶτος Ἰράν. Τὴν ἀνταρσίαν ἐνισχύουν κατὰ τὸν  ἴδιο τρόπο  τὰ σουννιτικὰ κράτη τοῦ Ἀραβικοῦ Κόλπου (Σαουδικῆ Ἀραβία, Ἐμιράτα, Κάταρ, Κουβέιτ). Οἱ ΗΠΑ, ἡ Ἀγγλία καὶ  ἡ Γαλλία  τάσσονται  ἀρχικῶς  ὑπὲρ μονομεροῦς παροχῆς πολεμικῆς βοηθείας στὴν  ἀνταρσία- βάσει  ἐγκρίσεως  τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας ἀποκλείετο λόγω ἀρνήσεως τῆς Κίνας  καὶ τῆς Ρωσίας κατόπιν τοῦ λιβυκοῦ προηγουμένου-  παρέχουν δὲ τώρα περιωρισμένη καὶ μὴ θανατηφόρο βοήθεια, φοβούμενες

  ἐπικράτησιν ἀκραίου ἰσλαμικοῦ καθεστῶτος. Οἱ ΗΠΑ καὶ οἱ σύμμαχοί των  ἀναγνωρίζουν  διπλωματικῶς  ὠρισμένες  ὁμάδες ἀνταρτῶν, θεωρούμενες ὡς  μετριοπαθεῖς, ἔχουν ὅμως κηρύξει ἄλλην ( Μέτωπο Nursra) ὡς  τρομοκρατική.

          Δύο γῦροι  εἰρηνευτικῶν συνομιλιῶν, στὴν  Γενεύη, τὸν Φεβρουάριο 2014, μεταξὺ καθεστῶτος καὶ ἀνταρσίας καὶ μὲ συμμετοχὴ ἀριθμοῦ τρίτων χωρῶν εἰς οὐδὲν  κατέληξαν. Ἀλλά, κατὰ  τὶς ἀρχὲς  τοῦ ἔτους, ὁ ἀριθμὸς τῶν νεκρῶν ἀνήρχετο  εἰς 150.000, ἐνῶ ὑπῆρχαν  ἑκατομμύρια  προσφύγων, ἐσωτερικῶν καὶ ἐξωτερικῶν, τῶν τελευταίων στὶς  γειτονικὲς χῶρες ( Αἴγυπτο, Ἰορδανία, Ἰράκ, Λίβανο, Τουρκία). Πάντως  ὁ στρατὸς  ἔχει τελευταίως σημειώσει ἀρκετὲς στρατιωτικὲς ἐπιτυχίες, προμηνύουσες ἐνδεχομένως τελικὴν ἥττα τῆς ἀνταρσίας.

                                Ὑεμένη

Ἐξέγερσις σημειοῦται κατὰ τοῦ  Saleh  στὴν  πρωτεύουσα (Sanah) καὶ ἄλλες  πόλεις  καὶ περιοχές,  τροφοδοτούμενες βασικῶς ἀπὸ ἐνδοφυλετικὲς διαφορὲς μεταξύ τοῦ βορρᾶ καὶ τοῦ νότου τῆς χώρας, ἀντιστοίχως σουννιτικοῦ καὶ  σιιτικοὺ δόγματος. Ὁ 

Saleh συνεργάζεται μὲ τὶς  ΗΠΑ στὸν  ἀέναο πόλεμο κατὰ τῆς τρομοκρατίας, διὰ  τῆς  παρουσίας Ἀμερικανῶν  « στρατιωτικῶν συμβούλων» στὴν χώρα καὶ  διὰ  βομβαρδισμῶν, ἐπίσης  κατὰ  ἐχθρικῶν περιοχῶν πρὸς  τὸν Saleh. Ὡς ἐκ τούτου οἱ ΗΠΑ πε-

                          

                                                  12

ριορίζονται, εἰς ὅ, τί ἀφορᾶ τὴν κατάσταση, σὲ  χλιαρὰ σχόλια. Ὁ Saleh  ἀρνεῖται

νὰ παραιτηθῆ, τραυματίζεται σοβαρῶς,  εἰς  ἐπίθεση κατὰ τοῦ Προεδρικοῦ Μεγάρου, μεταβαίνει πρὸς  νοσηλείαν στὴν Σαουδικὴν Ἀραβία καὶ ἐν συνεχεία στὶς ΗΠΑ,  καὶ τελεικῶς πείθεται νὰ  ἐγκαταλείψη τὴν ἐξουσία.

   Τὸν Φεβρουάριο 2012 διεξάγονται  προεδρικὲς  ἐκλογές, τὶς ὁποῖες κερδίζει , ὡς  μόνος ὑποψήφιος, ὁ  Abdu Hadi, Ἀντιπρόεδρος  ὑπὸ τὸν Saleh καὶ  ὁμόφρων αὐτοῦ ὡς  πρὸς τὴν συνεργασία μὲ τὶς  ΗΠΑ, οἱ ὁποῖες  συνεχίζουν, τὸ 2013, στὸν νότο, βομβαρδισμοὺς μὲ  ἀνεπάνδρωτα ἀεροσκάφη, τοὺς « κηφήνας» (drones)  καὶ

« στοχευμένους φόνους» (targeted killings ) ὑπόπτων μουσουλμάνων τρομοκρατῶν, μὲ θύματα καὶ μὴ  ἔχοντας σχέση μὲ αὐτούς.

    Δὲν  ἀπέδωσεν ,  ἐγκαινιασθείς  τὸν Μάρτιο 2013, « ἐθνικὸς διάλογος» μεταξὺ 500 ἐκπροσώπων διαφόρων φυλῶν πρὸς  ἐκπόνησιν  Συντάγματος καὶ  διενέργεια, βάσει αὐτοῦ, ἐκλογῶν. Ἀλλὰ ὁ  Hadi προέτεινε,  τὸν Φεβρουάριο 2014, μετατροπὴ τῆς χώρας εἰς ὁμοσπονδίαν  ἐξ 6 περιοχῶν (4 στὸν πολυπληθέστερο βορρά, 2 στὸν νότο) · ἡ

 πρότασις δὲν ἱκανοποιεῖ ὅμως τὸν νότο, ὁ ὁποῖος ἐπιθυμεῖ ἀνάδειξή του εἰς ἀνεξάρτητο κράτος.

           Δὲν ἐσημειώθησαν λαϊκὲς  ἐξεγέρσεις στὶς  ὑπόλοιπες ἀραβικὲς χῶρες. Στὴν Ἰορδανία, τὸ Μαρόκο καὶ τὸ Ὀμάν ὑπῆρξαν  ἁπλῶς  εἰρηνικὲς ἐν πολλοῖς διαδηλώσεις,  συνήθως μετὰ τὸ πέρας τῆς προσευχῆς τῆς Παρασκευῆς ( ἀντιστοίχου της χριστιανικῆς Κυριακῆς). Οἱ διαδηλώσεις  ὠδήγησαν σὲ  συγκρούσεις  μὲ τὴν ἀστυνομία καὶ συλλήψεις, κατ’ ἐξαίρεσιν  σὲ νεκροὺς ( ἀνὰ 2 στὴν Ἰορδανία καὶ τὸ Ὀμᾶν).

                                       

                                 Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Ὁ ἀπολογισμὸς τῆς νέας φάσεως τῆς Ἀραβικῆς  Ἀφυπνίσεως δὲν εἶναι ἐνθαρρυντικός. Τὰ ἐπὶ μέρους  στοιχεῖα του  εἶναι τὰ ἀκόλουθα.

       - Μόνον 1/3 τῶν ἀραβικῶν λαῶν  ἐξηγέρθη κατὰ αὐταρχικῶν καθεστώτων. Οἱ ὑπόλοιποι λαοὶ εἶναι δυνατὸν νὰ καταταγοῦν σὲ δυο κατηγορίες. Μία εἶναι ἐκείνων ποὺ ἐθεώρησαν  παράτολμο ἢ μάταιο νὰ ἐξεγερθοῦν, ὅπως κατέδειξεν ἡ περίπτωσις  τοῦ Μπαχρέιν. Ἄλλη  κατηγορία εἶναι  ἐκείνων ποὺ ἴσως δὲν ἐνδιαφέρθησαν  νὰ  ὀδεύσουν πρὸς τὴν  Δύση.

    - Ἡ ἐξέλιξις  τῶν γεγονότων ἀπετέλσεν αἰτία διχασμοῦ μεταξὺ ἀραβικώμν κρατῶν, δηλαδὴ  μεταξὺ ἐκείνων ποὺ ἐτάχθησαν ὑπὲρ  ἢ κατὰ  μιᾶς  ἐξεγέρσεως ἢ ἀλλαγῆς τῆς κατευθύνσεώς της.  Τὰ κράτη τοῦ Ἀραβικοῦ Κόλπου ἐδιχάσθησαν στὶς περιπτώσεις τῆς Αἰγύπτου καὶ τῆς Συρίας.

    - Διχασμὸς ὑπῆρξεν καὶ μεταξὺ ἑνὸς λαοῦ, τοῦ αἰγυπτιακοῦ, σὲ δύο ἰσότιμα  μέρη, τοὺς ἀκραιφνεῖς μουσουλμάνους καὶ τοὺς  προσανατολιζο-

                                            13

μένους πρὸς τὴ Δύση.

     - Πλέον ἰσόρροπος μεταξὺ θρησκείας καὶ προόδου ὑπῆρξεν ὁ τυνησιακὸς λαός.

      - Ἀνησυχητικὴ εἶναι  ἡ περίπτωσις  τῆς Συρίας, οἱ ἐξεγερθέντες στὴν ὁποία δὲν κατώρθωσαν, παρὰ  τὴν μεγάλη πλειοψηφία των,  νὰ ἐπιτύχουν τὸν στόχο των, τὴν ἀνατροπὴ τοῦ καθεστῶτος. Αἰτία ἦτο ἡ ἀδυναμία των νὰ  ἐπιλέξουν  μεταξὺ  ἰσλὰμ καὶ Δύσεως, ἀλλὰ΄καὶ  διαμάχη  μεταξύ των, μὲ ἐπακόλουθο νὰ στερηθοῦν τῆς συνδρομῆς Δυτικῶν χωρῶν.

      - Ἀπογοητευτικὴ εἶναι  ὅμως  ἡ περίπτωσις τῆς Λιβύης, ἡ ὁποία δὲν  παρέχει συγκεκριμένες  προοπτικὲς τερματισμοῦ τῆς σημερινῆς λυπηρᾶς  καταστάσεως.

       - Ἰδιότυπος εἶναι ἡ περίπτωσις  τῆς Ὑεμένης, ἡ ἀνταρσία τῆς ὁποίας δὲν εἶχε κατὰ  νοῦν τόσο τὴν φιλελεύθεροποίηση ὅσο τὴν ἱκανοποίηση αἰτιημάτων τῶν φυλῶν της.

        - Ἀπαισιοδοξίαν ὅμως προκαλεῖ ἡ  διαφαινομένη τάσις παραμονῆς  ἑνὸς αὐταρχικοῦ καθεστῶτος στὴν ἐξουσία ( Συρία), ἢ ἀντικαταστάσεώς του ὑπὸ ἑνὸς προνομοίου ( στὴν Αἴγυπτο, ἐνδεχομένως καὶ στὴν Λιβύη)

     Ἐν  συμπεράσματι, ἡ πορεία τῶν Ἀράβων πρὸς  ἕνα  καλύτερο μέλλον θὰ εἶναι  ἐπίπονος ἀλλὰ καὶ  μακρά. Θὰ εἶναι  πλέον  ἐφικτή, ὅταν, μεταξὺ ἄλλων, παύση ἡ δογματικὴ μισαλλοδοξία, ἡ ὁποία  ἐνθυμίζει ἐκείνην μεταξὺ διαμαρτυρομένων καὶ καθολικῶν, κατὰ τὸν 17ον αἰώνα, μὲ  ἀπολογισμὸ τὴν δήωση τῆς Εὐρώπης. Τότε θὰ ὑπάρξη μιὰ νεωτέρα φάσις τῆς  Ἀραβικῆς Ἀφυπνίσεως μὲ περισσότερες δυνατότητες ἐπιτυχίας.

Βιβλιογραφία

- Albert Hourani:  « Α history of the Arab peoples»  Faber and Faber 1991

- Peter Mansfield:  «A history of the Middle East» Penguin Books 1991

-Pierre Pinta: « La  Libye»  Editions Karthala 2006

  - Yan Richard: « L islam shii» Editions Bellaterra 2000

- The  Stateman’ s Yearbook Macmillan 2000

- Ἐφημερὶς  International Ηerald Tribuneκαὶ ἄλλος διεθνὴς  τύπος.

 – Διαδύκτιον

      

                      ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΑΣΣΗΣ

Ὁμιλία  εἰς Ὑποδοχὴν Θεοφάνεια

  30 Ἀπριλίου 2014.