O Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος και οι απόψεις του για την Ελλάδα και την Ευρώπη

Εισηγήτρια: Άννα Χ. Μαρκοπούλου

Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris V René Descartes)

O Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος και οι απόψεις του για την Ελλάδα και την Ευρώπη

Καλησπέρα σας

Κατ'αρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εκλεκτούς διοργανωτές αυτού του φιλοσοφικού συμποσίου, την κυρία Άννα Κελεσίδου καθώς και τον καθηγητή Κώστα Μπέη, για την τιμή που μού έκαμαν, να εγκαινιάσω με την παρούσα εισήγηση, την σειρά των ομιλιών που πρόκειται να γίνουν στο πλαίσιο του Κέντρου Δικανικών Μελετών.

Στην σημερινή ζοφερή πραγματικότητα, στην οποία η οικονομική κρίση αναδεικνύεται για τους νεοέλληνες κυρίαρχη, η επιστροφή στις ρίζες είναι επείγουσα. Με αυτήν την έννοια, ο διαλεκτικός λόγος του μεγάλου πλατωνιστή Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου, αποτελεί μια αέναη πηγή εμπνεύσεως και στοχασμού για την προσέγγιση της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας.

Όμως, πριν προχωρήσουμε, ας πούμε λίγα λόγια για την ζωή και το έργο αυτού του μεγάλου πνευματικού ανδρός: Ο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος γεννήθηκε το 1900 στον Βασσαρά της Σπάρτης. Αφού φοίτησε στην Ριζάρειο Εκκλησιαστική σχολή, ως υπότροφος του κράτους, πήγε το 1920 στη Βιέννη για σπουδές Κλασικής Φιλολογίας και Φιλοσοφίας και το 1922 μετακινείται στη Χαϊδελβέργη για να σπουδάσει αποκλειστικά Φιλοσοφία, όπου, αφού παρακολούθησε κυρίως τα μαθήματα του φιλοσόφου Ρίκκερτ, ανακηρύσσεται διδάκτωρ το 1925. Τρία χρόνια αργότερα επιστρέφει στην Ελλάδα. Από το 1929 έως το 1940 ιδρύει, με συνεργασία των Κωνστ. Δ. Τσάτσου και Παν. Κανελλοπούλου, το Αρχείον της Φιλοσοφίας και Θεωρίας των Επιστημών, στο οποίο εδημοσίευσε πολλές φιλοσοφικές πραγματείες. Το 1930 εκλέγεται υφηγητής και το 1933 τακτικός καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 1939 εκλέγεται καθηγητής της Συστηματικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου θα διδάξει σχεδόν τριάντα ολόκληρα χρόνια, ώς το 1967. Το 1945 και το 1967 διετέλεσε υπουργός Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας. Το 1960 εκλέγεται στην Ακαδημία Αθηνών και το 1971 κυκλοφορεί ο πρώτος τόμος της Φιλοσοφίας, της επετηρίδας του Κέντρου Φιλοσοφίας της Ακαδημίας, που ο ίδιος ίδρυσε. Το 1975 ίδρυσε στην Μαγούλα της Σπάρτης, κοντά στον Μυστρά, την Ελεύθερη Σχολή Φιλοσοφίας - ο Πλήθων, στην οποία ειδικοί παρέδιδαν μαθήματα φιλοσοφίας στο ευρύ κοινό.

O Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος και οι απόψεις του για την Ελλάδα και την Ευρώπη

Εισηγήτρια: Άννα Χ. Μαρκοπούλου

Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris V René Descartes)

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

O Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος και οι απόψεις του για την Ελλάδα και την Ευρώπη

Στην σημερινή ζοφερή πραγματικότητα, στην οποία η οικονομική κρίση αναδεικνύεται για τους νεοέλληνες κυρίαρχη, η επιστροφή στις ρίζες είναι επείγουσα. Με αυτήν την έννοια, ο διαλεκτικός λόγος του μεγάλου πλατωνιστή Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου, αποτελεί μια αέναη πηγή εμπνεύσεως και στοχασμού για την προσέγγιση της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας. Σήμερα, ο λόγος του Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου, επειδή ακριβώς είναι διαλεκτικός, αναδεικνύεται πολύ επίκαιρος: Αναδεικνύει δηλαδή την ιστορικότητα της διαλεκτικής σχέσεως μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης, η οποία συνίσταται στο ότι το σύνολο των ιδεών και των αξιών, που συγκροτούν τον πυρήνα του σημερινού ευρωπαϊκού πνεύματος, είναι δημιούργημα του ελληνικού πνεύματος· ως εκ τούτου, μέσα στην διαχρονία, έχει συνυφανθεί μία αμφίδρομη σχέση μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρώπης, έτσι ώστε ούτε η Ευρώπη να μπορεί να υπάρξει χωρίς την Ελλάδα, αλλά ούτε και η Ελλάδα χωρίς την Ευρώπη. Υπό αυτό το πρίσμα, ο σύγχρονος Έλληνας συνειδητοποιεί ότι η οικονομική κρίση δεν είναι η γενεσιουργός αιτία της σημερινής παρακμής της  Ελλάδος, αλλά ότι, αντιστρόφως, είναι η κρίση των αξιών, η οποία, ακριβώς επειδή καταλύει το κοινό αξιακό υπόβαθρο, δηλαδή τον συνδετικό κρίκο μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρώπης, αποκόπτει την ελληνική κοινωνία τόσο από τις ρίζες του ίδιου του πολιτισμού της όσο και, ταυτοχρόνως, από τους στενούς δεσμούς της με την Ευρώπη. Με αυτήν την έννοια, ο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος κομίζει μία απάντηση στο εναγώνιο ερώτημα του σύγχρονου ανθρώπου και, ιδιαίτερα, του σύγχρονου Έλληνα: Θα καταστραφεί η Ελλάδα; Η απάντηση είναι σαφώς αρνητική, υπό την προϋπόθεση μιας μεγάλης επιστροφής: Της επιστροφής στα νάματα της διαχρονικής ελληνικής παιδείας, η οποία αποτελεί πηγή αέναης αναζωογόνησης και αναγέννησης της ελληνικής ψυχής. Μόνο τότε θα μπορέσει να επανεύρει η Ελλάδα τον κάλλιστον δεσμόν, ο οποίος τη συνδέει με την Ευρώπη και να αποκτήσει συνείδηση του ιστορικού της ρόλου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 – ΙΟΥΝΙΟΥ 2016

ΟΜΙΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

          ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 – ΙΟΥΝΙΟΥ 2016

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ, ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ : 7 μ.μ.

Τα θέματα των εισηγήσεων θα ανακοινωθούν προσεχώς.

ΤΕΤΑΡΤΗ 14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015: Δρ Σοφία Μωραΐτη, Δρ Άννα Μαρκοπούλου

ΤΕΤΑΡΤΗ 04 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015 : Ποιητική βραδυά

ΤΡΙΤΗ 08 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2015 : Δρ Νίκος Ταμπάκης

ΔΕΥΤΕΡΑ 11 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2016 : Καθ. Κων. Μπέης

ΤΕΤΑΡΤΗ 03 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2016 : Δρ Αναστασία Σαμαρά

ΤΕΤΑΡΤΗ 02 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 : Μιχ. Παιδονόμος

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 08 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016 : Γεώρ. Σταρατζής

ΤΕΤΑΡΤΗ 11 ΜΑΙΟΥ 2016 : Καθ. Κων/νος  Χριστοδούλου

ΤΕΤΑΡΤΗ 01 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 : Υπ. Δρ Η. Λούμος

Προγράμματα εισηγήσεων

Άννα Κελεσίδου, Απολογισμός περιόδου Οκτωβρίου 2014 - Ιουνίου 2015

       Tο Κέντρον Δικανικών Μελετών, ιδρυτής και Διευθυντής ο Καθ. Κώστας Μπέης, πραγματοποίησε κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2014-1015 διαλέξεις στην αίθουσα Θεοφάνεια (Σαρανταπήχου 5) και στο αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης του Δήμου Αθηναίων επί θεμάτων κυρίως Φιλοσοφίας και Δικαίου. 

H ENNOIA TOY ΠΑΘΟΥΣ ΣΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ ΤΟΥ MONTAIGNE

                                   H ENNOIA TOY ΠΑΘΟΥΣ ΣΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ ΤΟΥ MONTAIGNE

                                                           Σοφία Μωραΐτη, Δρ Φιλοσοφίας

Πριν ξεκινήσω την εισήγησή μου για την Έννοια του πάθους στο έργο του Μ. θα ήθελα να αναφερθώ σύντομα στην εποχή του και στην προσωπικότητά του.

            «Γεννήθηκα μεταξύ έντεκα και δώδεκα το μεσημέρι, την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου του 1533» γράφει ο Μ.

16^ος αι. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ: Κοινωνική πυραμίδα :

·         Κορυφή: ευγενείς

·         Μέση: κάτοικοι πόλεων –  οικονομικοί  παράγοντες  και  πνεύματα ανήσυχα

·         Τρίτη τάξη: λαός

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ: Τα κοινωνικά στρώματα ισορροπούν και αυτή η ισορροπία επιβάλλει κοινά αρχέτυπα με ρίζες στην Αρχαιότητα, έξω από τον Αριστοτέλη του σχολαστικισμού και κοντά στον ιδεαλιστή Πλάτωνα.

Παγανισμός και χριστιανισμός συζούν και συγχέονται. Η Εκκλησία είναι ανίσχυρη ώστε έχει ανάγκη τα συγχωροχάρτια και την πυρά.

Η Μοναρχία δεν είναι τόσο ισχυρή : μηχανορραφίες της αριστοκρατίας και απαιτήσεις του λαού. Η Εκκλησία προτιμά τη μόρφωση των κατοίκων των πόλεων στα πανεπιστήμια.

ΠΟΛΕΜΟΙ : Ανταγωνισμός Γαλλίας και Ισπανο-Γερμανικής αυτοκρατορίας : πόλεμοι της Ιταλίας (1498-1559) – βλέψεις Γαλλίας επί των ιταλικών κρατιδίων και προσωπική διαμάχη μεταξύ του βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκου Α΄ και του αυτοκράτορα της Ισπανο-Γερμανίας Κάρολου Κουίντου (1500-1558).

Θρησκευτικοί πόλεμοι (1562-1598) που δεν ήταν άλλοι από ταξικοί με εκπροσώπους 3 Ερρίκους : τον Ερρίκο Γ΄ βασιλιά της χώρας, τον Ερρίκο ντε Γκιζ, αριστοκράτη αρχηγό των φανατικών καθολικών και τον Ερρίκο της Ναβάρρας, λαϊκιστή ηγέτη των προτεσταντών, ο οποίος τελικά ως νικητής ασπάστηκε τον καθολικισμό και ανέβηκε στον γαλλικό θρόνο ως Ερρίκος Δ΄ ή Ερρίκος ο Μέγας.

Γιατί αναφέρω όλα αυτά τα ιστορικά γεγονότα ;

Περίληψη

ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΚΑΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΟΔΟΧΗ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ

ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΚΩΣΤΑ ΜΠΕΗ

Πνευματικό κέντρο Δήμου Αθηναίων, 29 Απριλίου 2015

H έννοια του πάθους στο έργο του Montaigne

              Σοφία Μωραΐτη, Δρ φιλοσοφίας             

·         Εισαγωγή στον 16^ο αιώνα. Ιδέες, Χριστιανισμός, κοινωνικά και ιστορικά γεγονότα. Η θέση του Montaigne μέσα σε αυτά.

·         Τι είναι ο άνθρωπος; «Ποιος είμαι εγώ;» Η απαρχή της φιλοσοφικής σκέψης του Montaigne.

·         Πάθος και λογική κατά τον Montaigne.

·         Η φιλοσοφία του Montaigne για την ανθρώπινη υπόσταση. Πνεύμα και σώμα.

·         Τα πάθη ως μια φυσική κατάσταση του ανθρώπου.

·         Διάκριση των παθών.

·         Η φιλοσοφία του Montaigne στη σύγχρονη εποχή.

·         Ο άνθρωπος στο επίκεντρο της ηθικής φιλοσοφίας.

Πράξις και Φρόνησις στον Paul Ricoeur

Constança Mercontes Cesar

Université Fédérale de Sergipe

Περίληψη: Προτιθέμεθα να εξετάσουμε πώς ο Ricoeur, στο πλαίσιο της ηθικής ανθρωπολογίας, οικειοποιείται τις έννοιες της πράξης (praxis) και της φρόνησης (phronésis), αναδεικνύοντας τη στενή σχέση που συγκροτείται μεταξύ αυτών των εννοιών στην αρχαία παράδοση. Θα δούμε επίσης πώς ο γάλλος συγγραφέας συνδιαλέγεται με τον σύγχρονο στοχασμό και με την φιλοσοφική παράδοση, προκειμένου να διατυπώσει τη δική του φιλοσοφία της πράξης και του ικανού ανθρώπου.

Λέξεις κλειδιά: Ricoeur, Aristote, πράξις, φρόνησις

Εισαγωγή

Στο έργο του Ricoeur, οι όροι πράξις (praxis) και φρόνησις (phronésis), που προέρχονται από την ελληνική παράδοση, κυρίως από το έργο του Αριστοτέλη, είναι στενά συνδεδεμένες. Στον στοχασμό του, ουσιαστικά ηθικό, για το πρόβλημα της πράξης, οι ιδέες της πρακτικής σοφίας και της σύνεσης εμφανίζονται σε πρώτο πλάνο.

Μια σύντομη αναζήτηση στα λεξικά για τους ελληνικούς όρους δείχνει ότι η έννοια της πράξης -ενέργεια, δράση -είναι συνδεδεμένη με τις ιδέες της άσκησης, της πραγμάτωσης, με τον τρόπο της διαχείρισης μαις υπόθεσης, με τον τρόπο του είναι, της συμπεριφοράς, του πεπρωμένου. Για τον Αριστοτέλη, η πράξις αναπαριστά μία ελεύθερη προαίρεση, που ενέχει ηθικές συνιστώσες. Εξελίσσεται στο πεδίο των πρακτικών επιστημών, της ηθικής και της πολιτικής· το αντικείμενό της είναι το αγαθό, που η δράση αναζητά να εκφράσει.

Από την άλλη πλευρά, η φρόνησις είναι η πρακτική σοφία, η σύνεση, η διανοητική αρετή που επιτρέπει την εναργή αντίληψη των ηθικών αξιών και την πραγματοποίηση της ηθικής υπεροχής. Είναι η ορθολογική διάνοια, η οποία επιτρέπει την πραγματοποίηση των ορθών επιλογών, την λήψη των ορθών αποφάσεων. Είναι συνδεδεμένη με την συνειδητοποιημένη ψυχή, αλλά επίσης με την παρουσία του πνεύματος, με μία σοφία που ενώνει λογική και συναίσθημα, μία σοφία της καρδιάς, που θεωρείται, στην ελληνική παράδοση, ως  έδρα της ψυχής και οδηγός για την ζωή.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ (ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ) ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2015

Τετάρτη 1 Απριλίου, Κλαίρη Συνοδινού, Ψυχοσωματική
Τετάρτη 15 Απριλίου, Ο Καθ. Κώστας Μπέης διαβάζει ποιήματά του

Τετάρτη 20 Μαΐου, Σπύρος Μοσχονάς, Βιντκενστάιν

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΛΕΞΗ της Κας Άννας Κελεσίδου και της Κας Κλειώς Μαρκάκη

Στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (18.3.2015) 

από την Δρ. Αναστασία Σαμαρά-Κρίσπη 

Θέμα: α) «Η έννοια της Παρουσίας στους Προσωκρατικούς Φιλοσόφους»  

(κ. Κελεσίδου) 

β) «Η έννοια της Παρουσίας από Παιδαγωγική Άποψη» (κ. Μαρκάκη) 

Περιγραφή ενοτήτων της ανακοίνωσης : ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ, ΥΛΙΣΜΟΣ και το ΜΕΓΑΛΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ομιλία με τίτλο:  

ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ, ΥΛΙΣΜΟΣ και το ΜΕΓΑΛΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 

Φίλιππου Νικολόπουλου 

Δρα Κονωνιολογίας Νομικού 

Μέλος του Διδακτικού Προσωπικού 

Πανεπιστημίου WEBSTER 

Περιγραφή ενοτήτων της ανακοίνωσης 

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων  

25 Φεβρουαρίου 2015  

«Το Νομικό και Φιλοσοφικό Έργο του  

Καθηγητή Κώστα Μπέη» 

Εισαγωγή-Συντονισμός: Δρ. Αναστασία Σαμαρά-Κρίσπη  

Πρόεδρος του Ιδρύματος Διεθνών Νομικών Μελετών Καθηγητού Ηλία Κρίσπη  

Αξιότιμες Κυρίες και Κύριοι,  

Είναι ιδιαίτερη η συγκίνηση, η τιμή και η χαρά, να συντονίσω τις εργασίες της αποψινής παρουσιάσεως του μεγάλου επιστημονικού έργου, νομικού και φιλοσοφικού, του αξιότιμου Καθηγητή και πολύ αγαπητού φίλου, Κώστα Μπέη.