Η Ευρώπη και η Ελλάδα του Σήμερα – Θέσεις και Προβληματισμοί

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΕΗ 2017-2018

Η Ευρώπη και η Ελλάδα του Σήμερα –

Θέσεις και Προβληματισμοί.

Περίληψη Εισηγήσεως

Εισήγηση Δρ. Αναστασίας Σαμαρά-Κρίσπη

12 Οκτωβρίου 2017

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

·                     Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική

·                     Ένταξη στην ΕΟΚ (Λόγοι πολιτικοί)

·                     Ένταξη και παραμονή στο ΝΑΤΟ (Λόγοι πολιτικοί και προστασίας της εθνικής ακεραιότητας).

ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

1.-       Πορεία της Ευρώπης προς την Ένωση (θετικές εξελίξεις, αλλά και κρίσεις)

(α)       Αρχική εικόνα της Ευρώπης.

Σημαντικά βήματα:

-           Υιοθέτηση της ΚΑΠ

-           Διεύρυνση της ΕΟΚ με Αγγλία, Ιρλανδία και Δανία

(β)       Η Γαλλία και η Αγγλία, αρχικά προέβαλαν εμπόδια στην ευρω-παϊκή ενοποίηση (γαλλικό ΟΧΙ στην Κοινή Αμυντική Πολιτική, αρχική άρνηση της Αγγλίας να μετάσχει στις συζητήσεις για την ίδρυση της ΕΟΚ).

Άγνωστη η τελική διαμόρφωση του εγχειρήματος, σε σχέση με την επίτευξη μιας πολιτικής Ένωσης ή μιας χαλαρής Ομοσπον-δίας.

Βαθμιαία δημιουργία γόνιμου κλίματος για την καλλιέργεια της ιδέας μιας Ενωμένης Ευρώπης, μέσω ενός δικτύου διακυ-βερνητικών θεσμών.

(γ)        Ιστορία της ΕΟΚ, που αργότερα μετατράπηκε σε Ε.Ε.: άθροισμα εθνικών αντιπαραθέσεων, κρίσεων και ελιγμών τακτικής, οι οποίοι χρειάσθηκαν χρόνια για να ξεπεραστούν.

(δ)       Το σημαντικότερο επίτευγμα: στενότερη οικονομική συνεργα-σία για την προσπάθεια δημιουργίας ενιαίου οικονομικού χώρου, μέχρι το ενιαίο νόμισμα.

2.-       Η Ελλάδα, μετά την Μεταπολίτευση, επιδίωξε την πλήρη ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ. Το βασικό κριτήριο ένταξης ήταν πολιτικό και όχι οικονομικό.

3.-       Μία διαρκώς στενότερη Ε.Ε., μέσω της οικονομικής ενοποίησης και κοινών δικαϊκών κανόνων, συνετέλεσε και στην μετέπειτα ολοκλήρω-ση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). Ενιαίος εσωτε-ρικός χώρος δημιουργείται βαθμηδόν και σε θέματα εσωτερικών και δικαιοσύνης (έλεγχος λαθρεμπορίας, ναρκωτικών, διεθνούς τρομοκρατίας κλπ.).

4.-       Η διαμόρφωση Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής βραδυπορεί. Μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί επαρκώς, ώστε να υπάρχει εξωτερική ευρωπαϊκή πολιτική.

5.-       Κοινή Άμυνα: Γίνεται σήμερα πολύς λόγος για Κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα, χωρίς να έχει όμως θεσπισθεί κοινή ευρωπαϊκή πολιτική: Δεν είναι νοητή η ανάπτυξη κοινής ένοπλης δύναμης, πριν υπάρξει κοινή πολιτική στάση στα διεθνή προβλήματα.

6.-       Διάρρηξη των σχέσεων εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών, με υπαιτιότητα των ίδιων των Ευρωπαϊκών Θεσμών.

Διαπιστώνεται κρίση και ταυτοχρόνως θεσμική παρακμή.

7.-       Η πολιτική του νεοφιλελευθερισμού και της λιτότητας, η απουσία επαρκούς δημοκρατικού ελέγχου, δημιουργούν κατάφωρες οικονομι-κές και κοινωνικές ανισότητες και έντονο προβληματισμό των Ευρω-παίων πολιτών.

            Απόρροια των ανισοτήτων στον ευρωπαϊκό χώρο αποτελούν ο πρωτο-φανής λαϊκισμός, αλλά και ο εθνικισμός.

            Ανεπιτυχής η εφαρμογή προγραμμάτων με την θέσπιση δημοσιονομι-κής περιστολής και εσωτερικής υποτίμησης (ανεργία, ύφεση, μετανά-στευση).

            Συμπεραίνεται ότι δεν υπήρχε η κατάλληλη θεσμική προετοιμασία για την αντιμετώπιση των κρίσεων. Η σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη δεν είναι βώσιμη και διατηρήσιμη.

            Επείγουσα αναζήτηση των μέσων για την επείγουσα αντιμετώπιση του προβλήματος.

8.-       Πρόσφατος εορτασμός στη Ρώμη (25 Μαρτίου 2017) για τα 60 Χρόνια της Ε.Ε.

9.-       Λευκή Βίβλος Προέδρου Jean Claude Junker.

            Υπό τις βασικές ενότητες: ΗΓΕΣΙΑ, ΕΝΟΤΗΤΑ και ΚΟΙΝΗ ΒΟΥΛΗΣΗ, περιγραφή του προβλήματος, μέσα από πέντε προτεινόμενα σενάρια.

            Στόχοι: Προσφυγή σε έναν νέο ιστορικό συμβιβασμό, για μια βαθύτερη θεσμική και πολιτική ολοκλήρωση, με την έννοια κοινής διαχείρισης της αλληλεξάρτησης και της εθνικής κυριαρχίας.

            Αναγκαία, συνεπώς, μία περίοδος έντονων διαβουλεύσεων, με ενιαίο Ενωσιακό Πνεύμα, για να προκύψει το νέο πρόσωπο της Ε.Ε.

            Πρώτα βάσιμα συμπεράσματα, στο τέλος τρέχοντος χρόνου, ώστε να ξεκινήσει στοχευμένος προγραμματισμός για την ατζέντα των Ευρω-εκλογών, το 2019.

10.-     Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ

Γερμανία – Γαλλία: Διαμόρφωση μετεκλογικά, μιας νέας πολιτικο-οικονομικής ισορροπίας, είτε αποδοχή της σταδιακής αποδιάρθρωσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Βρετανία – Τουρκία: Αποδυναμώνουν την δυνατότητα της Ε.Ε. για άσκηση κοινής εξωτερικής πολιτικής.

Εκλογική Νίκη στη Γαλλία: Θετικό πρόσημο για την πορεία της Ευρώπης. Δυσχέρειες εφαρμογής του γαλλικού προγράμματος, λόγω γερμανικού εκλογικού αποτελέσματος.

Γερμανικό Εκλογικό Αποτέλεσμα: Εντατικές διαβουλεύσεις για την σχηματισμό κυβέρνησης. Συμφωνία των τριών εκλεγμένων κομμάτων (CDU, FDP και Πράσινοι-Grünen), στα θέματα:

·         Στενότερης αμυντικής συνεργασίας

·         Δημοσιονομικής και Επενεδυτικής Πολιτικής

·         Δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου

·         Επέκτασης της Ενιαίας Αγοράς στην Ενέργεια, στην Ψηφιακή Αγορά και σε παρεμφερείς τομείς τεχνολογίας.

11.-     ΕΛΛΑΔΑ

Βασική χρόνια αδυναμία: Το βιοτικό επίπεδο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και την ποιότητα των θεσμών.

·         Μεγάλη ύφεση

·         Μείωση επενδύσεων

·         Επαχθής αύξηση της έμμεσης και άμεσης φορολογίας

·         Μείωση της παραγωγικότητας και εργασίας

·         Κάθετη πτώση αποταμίευσης

·         Υψηλή ανεργία

·         Μείζον πρόβλημα: Μείωση του κόστους του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού συστήματος για τον κρατικό προϋπολογισμό

·         Μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη: Εξαρτάται από τις συμφωνη-θείσες βασικές προϋποθέσεις και διαρθρωτικές μεταβολές.

Αναγκαία η ανάπτυξη ενός νέου, εξωστρεφούς προσώπου, μέσω του πλαισίου των θεσμών (πολιτειακών οργάνων).

Αναγκαία διαμόρφωση νέων πολιτικών, κοινωνικών και αξιακών προϋποθέσεων, ώστε να καταστεί δυνατή η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού μεταρρυθμιστικού προστάγματος και να επιτευχθεί ισότιμη και κανονική θέση της Ελλάδος, σαν κράτος-μέλος της Ευρωζώνης.

Εποπτεία της Ελλάδος:

Εξετάζεται από τους θεσμούς η δυνατότητα ενός πλαισίου εποπτείας της Ελλάδας, μετά το τέλος του ελληνικού προγράμματος, που διαρκεί πολλά χρόνια, έως το 2060.

12.-     ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

·         Πρόβλεψη: Ενδυνάμωση και στενότερη συνεργασία ενός πυρηνα χώρων, που επιθυμούν ενιαία διακυβέρνηση.

·         Επίκεινται ασφαλώς διάφορες πολιτικές δοκιμασίες, στο πλαίσιο της δυνατότητας χάραξης μιας στρατηγικής, που θα διασφαλίσει την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

·         Η ευθύνη για την επεξεργασία της ακολουθητέας πρότασης στρατηγικής, περνάει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρώτιστα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

13.-        ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Αναφορά σε τέσσερα σημεία:

·         Συνέχιση του μέχρι σήμερα υπάρχοντος συστήματος άμυνας, με την έννοια της αμυντικής συνεργασίας.

·         Συνεργασία των κρατών-μελών στο πλαίσιο ενός συστήματος Shared Security and Defense (επιμερισμένης ασφάλειας και άμυνας, εντός και εκτός συνόρων της Ε.Ε.).

·         Διαμόρφωση Κοινής Άμυνας και Ασφάλειας.

·         Κοινή προστασία της Ευρώπης και των κρατών-μελών της και αλληλοενισχυόμενη ευθύνη της Ε.Ε. (και του ΝΑΤΟ).

14.-     ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ JEAN CLAUDE JUNKER

(τελευταία ενημέρωση)

Η λύση στις αδυναμίες της Ευρώπης είναι περισσότερη Ένωση.

Συγκεκριμένα, υποβλήθηκαν οι εξής προτάσεις:

·         Η Ευρώπη θα διευρυνθεί κατά τρόπο που να περιλαμβάνει τις χώρες της Ε.Ε., που το επιθυμούν.

·         Το ίδιο και η Ζώνη Σένγκεν.

·         Τα αξιώματα του Προέδρου της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα συγχωνευθούν.

·         Ευρωπαίος Πρόεδρος εκλέγεται ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου που θα προκύψει από τις Ευρωεκλογές με πανευρωπαϊκές λίστες.

·         Η ευθύνη για την Ευρωπαϊκή Οικονομία θα ανατεθεί στον αρμόδιο αντιπρόσωπο της Κομισιόν.

·         Ο υπερυπουργός Οικονομικών της Ε.Ε. θα επιβλέπει και θα διαχειρίζεται την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

·         Η ήδη συσταθείσα και λειτουργούσα Τραπεζική Ένωση, θα ολοκλη-ρωθεί κατεπειγόντως.

·         Πλήρης λειτουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, σε αντικατάσταση του ΔΝΤ, πρόταση στην οποία προβλέπεται να δοθεί άμεση προτεραιότητα, για να είναι σε θέση η Ευρωζώνη να αντιμετωπίζει οικονομικές κρίσεις, χωρίς την παρέμβαση του ΔΝΤ.

·         Παράλληλα, προαναγγέλεται Κοινό Ευρωπαϊκό Μέτωπο κατά του Προέδρου Τραμπ, ειδικά στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, που αποτελεί το επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Προστασία του Περιβάλλοντος.

·         Η κοινή εξωτερική πολιτική θα ενισχυθεί με την κατάργηση του δικαιώματος veto σε τομείς, που θα καθορισθούν ομόφωνα από τα κράτη-μέλη, και

·         Θα επιχειρηθεί κατεπειγόντως κοινή άμυνα, όπως ζητά ο ΝΑΤΟ.