«Παρακμή και Ουτοπία: Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων» - Εισηγήτρια: Ανδρεανή Ηλιοφώτου, Φιλόλογος, Συγγραφέας

«Παρακμή και Ουτοπία: Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων»

Εισηγήτρια: Ανδρεανή Ηλιοφώτου, Φιλόλογος, Συγγραφέας

Περίληψη ομιλίας

Ο Όσβαλντ Σπένγκλερ ισχυρίζεται πως, όταν η ιδέα-ψυχή ενός πολιτισμού, το σύνολο των εσωτερικών δυνατοτήτων του με τη μορφή λαών, γλωσσών, θρησκειών, κρατών, τεχνών πραγματοποιηθεί, ο πολιτισμός πεθαίνει, ο πνευματικός γίνεται τεχνικός πολιτισμός (παρακμή).

Η παρακμή έλκει την ουτοπία: Ο εξοχότερος ουτοπιστής φιλόσοφος της Βυζαντινής παρακμής Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων και η ουτοπία του: Τα δύο υπομνήματά του, συμβουλευτικοί λόγοι: α) «Προς τον Δεσπότη Θεόδωρο τον Β΄ Παλαιολόγο» («Συμβουλευτικός περί της Πελοποννήσου»), β) «Λόγος προς τον βασιλέα Εμμανουήλον περί των εν Πελοποννήσω πραγμάτων», που προβάλλουν ένα νεωτερικό, πολιτικό ουτοπισμό. Διαμάχη πλατωνιστών-αριστοτελιστών του 15^ου αιώνος (Πλήθων-Σχολάριος).

Το κύριο συνθετικό έργο του Πλήθωνος «Νόμων Συγγραφή», ένας καταστατικός χάρτης του ιδανικού κράτους, αποβάλλει τον Χριστιανισμό και αποβλέπει στην αναβίωση μιας παγκόσμιας «εθνικής» θρησκείας με «νεοπλατωνική υποδομή» και άλλα παγανιστικά στοιχεία. Τα μεγάλα θέματά του είναι το ηθικό, το θρησκευτικό και το πολιτικό. Διδασκαλία του περί «ειμαρμένης».

Ο Πλήθων, νοσταλγός και επίγονος αλλά και μεθοριακός και αμφίβιος, Βυζαντινός, αλλά και μεταβατική δίοδος από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση. Ο Πλήθων, πρόσωπο αιρετικό και τραγικό, εμπνέει τη Νεοελληνική Λογοτεχνία (Αλεξ. Παπαδιαμάντη: Η Γυφτοπούλα).