«Ὁ Χρῆστος Μαλεβίτσης καί ἡ ἐπικαιρότητα τῆς φιλοσοφίας του» - ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Κέντρο Δικανικών Μελετών Καθηγητού Κώστα Μπέη

Νέος Σεμιναριακός Κύκλος Φιλοσοφικού Στοχασμού και Διεθνών Δικαϊκών Θεμάτων 2017-2108

Θέμα Εισηγήσεως:

«Ὁ Χρῆστος Μαλεβίτσης καί ἡ ἐπικαιρότητα τῆς φιλοσοφίας του»

Εισηγήτρια: Άννα Χ. Μαρκοπούλου, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο φιλόσοφος Μαλεβίτσης αναδεικνύεται ως ένας κατεξοχήν σύγχρονος τραγικός άνθρωπος, που επαναφέρει στον προσκήνιο τον χειμασμό του πνεύματος της σύγχρονης εποχής. Σημάδια αυτής της εποχής του χειμασμού του πνεύματος είναι οι σύγχρονες «απόγειες πόλεις», δηλαδή οι πόλεις εκείνες, που έκοψαν τους οργανικούς δεσμούς τους με την ύπαιθρο και ο συνακόλουθος «απόγειος πολιτισμός», του οποίου η κυρίαρχη συνιστώσα είναι  ο «κουλτουραλισμός». Αποτέλεσμα του

τελευταίου είναι η μετάλλαξη της «παιδείας» σε «εκπαίδευση», που, με την σειρά της, επιφέρει το τέλος της γνώσεως και την είσοδο της ανθρωπότητος στην εποχή της πληροφορίας. Επίσης, αποτέλεσμα του «κουλτουραλισμού» είναι η γενική ανύψωση του βιοτικού επιπέδου, που οφείλεται στην ραγδαία ανάπτυξη του τεχνολογικού πολιτισμού, που χαρακτηρίζει την εποχή μας και προσανατολίζει το ενδιαφέρον του ανθρώπου στο «έχειν» του, σε βάρος του πνευματικού πολιτισμού, που θα προσανατόλιζε το ενδιαφέρον του ανθρώπου στο «είναι» του. Με αυτήν την έννοια, ο Χ. Μαλεβίτσης αναδεικνύει το ουσιαστικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης, μεταβατικής εποχής μας, που είναι η γέννηση και η επικράτηση της καταναλωτικής κοινωνίας. Ο καταναλωτισμός της εποχής μας οφείλεται στην λησμονιά και στην συνακόλουθη «εκκοσμίκευση» του ανθρώπου και του πολιτισμού, που, με την σειρά τους προέκυψαν μέσα από την «απο-ιέρωση του υπάρχοντος». Αυτή η τελευταία συνέβη, όταν η ενεργός συνείδηση του ανθρώπου αποσύρθηκε από τους αρχέγονους χώρους του ιερού. Η «απο-ιέρωση του υπάρχοντος», δηλαδή του κόσμου, επιφέρει και ένα άλλο, ακόμη δεινότερο για τον άνθρωπο, αποτέλεσμα: Τον αποκόπτει από τις ζωογόνες ρίζες του μύθου. Έτσι, το κενό που δημιουργεί η ρήξη του μυθικού συνεχούς και ο συνακόλουθος «διαμελισμός» της ολότητας του μύθου, εγκαθιδρύουν στην καρδιά της «άμυθης ανθρωπότητας», τον πνευματικό μηδενισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, ο τρόμος εγκαθίσταται πλέον στην καρδιά της σύγχρονης ανθρωπότητας, για να αποβεί, σύμφωνα με τον Χ. Μαλεβίτση, μία οντολογική κατηγορία, που εγγράφεται στον ορίζοντα της ανθρώπινης ιστορίας, της οποίας αποτελεί την μοιραία κατάληξη. Με αυτήν την έννοια, λοιπόν, ο τρόμος έρχεται ως λησμονιά του ουσιώδους και προκαλεί την επιστροφή, στο προσκήνιο της ιστορίας, μιας απωθημένης και αρχέγονης  ιερότητας, που φανερώνεται μόνο στην αμαρτία και στο έγκλημα. Υπό αυτό το πρίσμα, ο τρόμος και η συνακόλουθη επιστροφή της απωθημένης ιερότητας θα βιωθούν στο κατώφλι της νέας χιλιετίας, όχι μόνο σε συλλογικό, αλλά και σε ατομικό επίπεδο, στα μύχια της ψυχής του κάθε ανθρώπου, ως μια κάθοδος στον Άδη. Όμως, αυτή ακριβώς η κάθοδος στον Άδη συνιστά ταυτοχρόνως μια προϋπόθεση κάθαρσης και λύτρωσης του ανθρώπου, η οποία υπόσχεται μια «ευδοκία σωτηρίας».