ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

                                                     
  Εισηγήτρια: Άννα Χ. Μαρκοπούλου Δρ. Επιστημών της Αγωγής   του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris V René Descartes)

Οι Νόμοι του Πλάτωνος

 Oι Νόμοι είναι το τελευταίο έργο του Πλάτωνος, το οποίο εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, από τον μαθητή του, Φίλιππο τον Οπούντιο. Το έργο αυτό χωρίζεται σε δώδεκα βιβλία, τα οποία διέπει ένας κοινός στόχος:

Ο στόχος αυτός είναι, κατά την άποψή μας, η γέννηση, τόσο μέσα στην πόλη της ψυχής όσο και μέσα στην ψυχή της πόλης, της αιδούς, η οποία αποτελεί το έρεισμα, αλλά και την αιτία της ύπαρξης των νόμων. Η αιδώς είναι το αποτέλεσμα της αρίστης μείξεως δύο, αντίθετων μεταξύ τους, δυνάμεων της ψυχής: του φόβου και της ανδρείας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πλάτων θεωρεί ότι τα συμπόσια συνιστούν τα κατεξοχήν παιδαγωγικά μέσα για την γένεση και την καλλιέργεια της αιδούς, εφόσον αυτά, όταν είναι ορθώς παιδαγωγούμενα, αφενός καθίστανται η εικόνα της ευνομούμενης πολιτείας και, αφετέρου, συμβάλλουν στην γέννηση και στην καλλιέργεια των δύο, αντίθετων μεταξύ τους, δυνάμεων της ψυχής: του φόβου και της ανδρείας. Η άριστη μίξις μεταξύ του φόβου και της ανδρείας, έτσι ώστε ο φόβος να μην εκφυλισθεί σε δειλία και η ανδρεία σε θράσος, επιτυγχάνεται μέσω της φρονήσεως, η οποία ορίζεται ως γνώσις του μέτρου, δηλαδή της μεσότητος μεταξύ της ελλείψεως και της υπερβολής, προς την οποία θα πρέπει να προσβλέπει ο αγαθός νομοθέτης των πλατωνικών Νόμων. Παράδειγμα ενδεικτικό της αρίστης μίξεως της αιδούς συνιστά η εγκαθίδρυση ενός μεικτού πολιτεύματος, υπό του οποίου θα πρέπει να διέπεται η πόλις των Νόμων, δηλαδή η Μαγνησία, προκειμένου να καταστεί ευνομούμενη. Επιπλέον, η καλλιέργεια της αρετής της φρονήσεως υπαγορεύει στον Πλάτωνα την σύνταξη των προοιμίων στους νόμους, των οποίων η φύση είναι, όπως και αυτή της αιδούς, μικτή.  Κλείνοντας τη σύντομη αυτή εισήγηση σε ένα τόσο μεγάλο έργο, θα λέγαμε ότι ο Πλάτων είναι ο πρώτος φιλόσοφος, ο οποίος επινόησε και εγκαθίδρυσε μία ολοκληρωμένη φιλοσοφία του δικαίου. Η δεσπόζουσα θέση της αιδούς, σε ολόκληρο το έργο των Νόμων, εκφράζει την θλίψη και τον βαθύ καημό του Πλάτωνος να θεραπεύσει τους Έλληνες από ένα παλαιό πάθος, αυτό των εμφύλιων έριδων, προκειμένου να τους μεταστρέψει προς τον δρόμο της εσωτερικής ειρήνης και της ομόνοιας...